Vol trots beschreef Sarkisjan het bezoek aan een Rotterdams bordeel dat hij
op 25 december 1943 met nog vier legionairs bracht. De groep was goed
gestemd, zoals dat hoort bij dergelijke uitstapjes. Er was een verkwikkende nacht
in een hotel met 'een eigen griet een aparte kamer en een sjiek bed.' Tien
dagen later beklaagde Suren zich bitter in zijn dagboek. Amper een jaar was
hij in Nederland en nu al ziek. 'Alle kameraden wisten dat ik een vrouwengek
was, maar ze belazerden mij en (ik) liep een druiper op en ik verzeker je dat
er in Europa op grote schaal echte bordelen zijn en dat daar zeker 40% ziek is,
natuurlijk de grieten. Geloofd zij de Sovjet-Unie waar ze geen bordelen hebben
en geen zieken en waar ze 24 jaar jaar lang met succes tegen de hoeren hebben
gestreden.' Suren toog naar een ziekenhuis in Nijmegen. Daar overkwam hem
op 12 januari een nieuwe, pijnlijke ervaring (de oorspronkelijke gebrekkige ver
taling is door mij gehandhaafd: FP):
'En ik kreeg ook milch voorgeschreven en ik was blij en dacht, ik ben
goed terechtgekomen en melk te krijgen. En op 12-1-44 gaven zij de eer
ste keer melk, en ik wist niet welke deur ik uit moest en ze namen me bij
de hand en brachten me er uit. Ik denk daar heb je melk, ik nauwelijks of
ik nog leefde met die ontzaggelijke grote naald -zitten en dan in je achter
werk, het is om gek te worden wat ze er in spuiten en ik zat met de
brokken en toen beloofden ze me Stuka 's. Ik dacht, na dat alles dat ze me
echt bij de vliegers van de Stuka's zouden doen, maar toen ontdekte ik
wat dat voor Stuka 's waren. Dat is een injectie waarna je 7 dagen niet naar
bed mag, zelfs in bed mag je je niet verroeren. Ik ben al de derde die
het meemaakt. In het kort gezegd, de man gaat 's morgens de deur uit en
als hij 's avonds thuis is (is) zijn vrouw al besmet met een druiper.
Hoedt U, volk van Rusland voor de Europese druiper. Deze ziekte is hier
ieder bekend, heel Europa heeft het en in dit verdomde Holland is 60%
van de bevolking er van voorzien in Europa loop je op in het onderlijf
van een vrouw.'16
Deze pijnlijke ervaringen laten onverlet, dat het leven op Schouwen voor
Sarkisjan en waarschijnlijk ook voor de andere Armeniërs idyllisch was, zeker
wanneer ze terugblikten op hun recente oorlogsverleden. De Armeense solda
ten trachtten net als thuis zoveel mogelijk een normaal bestaan op te bouwen.
In september 1943 maakten ze een wandeling langs de Noordzee en zagen ze
zeehonden. 'Het leven verliep als een gezin', noteerde Suren. En 'deze eilan
den hadden slechts verbinding met het vasteland via het ijs en door de lucht.
Op deze eilanden was geen enkele militaire industrie, er zijn slechts een koffie-
en een suikerbietenfabriek, verder niets. De bevolking houdt zich slechts bezig
met de landbouw en fruitteelt. Op het eiland loopt een smalspoorlijntje, dat
helemaal rond loopt. De belangrijkste steden zijn op Overflakkee Middelharnis
en op Schouwen Zierikzee. Kleine stadjes met niets bijzonders, behalve dat ze
schoon en oud zijn. Deze eilanden ken ik als mijn broekzak, want ik ben overal
geweest...'17
Nieuwjaar 1944 werd op Haamstede gevierd. De mannen versierden even
als thuis een kerstboom. Maar deze schilderachtige taferelen vermochten niet
de aanwezigheid van de oorlog te verhullen. In de loop van 1943 tekende zich
steeds vaker de dreigende Duitse nederlaag af. Weliswaar waren de grenzen van
het Duitse Rijk ver veiwijderd van het Oostfront, maar toch was de Wehrmacht er
94
