een Indische Bioscoop-avond hield, waarvoor door het bestuurslid Damen een
sierlijke poster was vervaardigd die was opgehangen in de etalage van boek
handel Ochtman en veel aandacht had getrokken. Deze vereniging gaf in 1921
ook leerzame bioscoopvoorstellingen voor scholieren en volwassenen. Bij de
gemeente Zierikzee vroeg zij subsidie aan voor het opzetten van een school
bioscoop. Na overleg met de hoofden der scholen besloot de gemeente echter
niet mee te gaan in dit initiatief. Eveneens gericht op kinderen en volwassenen
waren de filmvoorstellingen waar de 'Christelijke Jongelings-Vereeniging Samuël'
tijdens de kermis van 1924 mee voor de dag kwam. Voor kinderen "Robinson
Crusoë" en voor de volwassenen "De eeuwige stilte". Industriële propaganda met
film begon in 1931 met de 'Sanella' bak- en braacldemonstratie op 15 december
met vertoning van een bedrijfsfilm in de Concertzaal. Ook bedrijven als Maggi,
Ford en Verkade volgden dit voorbeeld. Ideologie en vorming was de achtergrond
van de vertoningen in de Concertzaal waarmee het Instituut voor
Arbeidersontwikkeling begon op 4 februari 1932. Er werd onder andere een
onverkorte 'editie' van de film van de begrafenis van Pieter Jelles Troelstra
vertoond. En in ditzelfde jaar 1932 kwam ook de (radio)omroep de regio in met
filmvertoningen in de Concertzaal, in dit geval de NCRV op 4 maart met de film
"De klokken luiden". Ook in Zierikzee werd het Christelijk Filmcomité actief.
Vanaf 1934 werden met regelmaat in de Concertzaal filmvoorstellingen georga
niseerd, te beginnen met de films "De vier jaargetijden" en "Marie Antoinette" op
14 februari 1934. Propagandafilms konden ook een hoog voorlichtingsgehalte
hebben zoals ongetwijfeld het geval is geweest met de film "Grooter gewin" die
in februari 1936 vertoond werd in het Verenigingsgebouw door de besturen van
de Tuinbouwvereniging en de Vereniging Bijenteelt Schouwen-Duiveland. Dat
deze avonden geen vetpot waren moge blijken uit het kasboek van de Federatie
van Christelijke verenigingen in Zierikzee. Voor de (film)ontspanningsavond met
voorstellingen voor kinderen en volwassenen op 10 september 1936 (resp. 231
en 311 bezoekers) bleef van de opbrengst van fl. 146,40 (inclusief collecte!) na
aftrek van alle kosten (inclusief het 'douceurtje' voor de operateur) een bedrag
van 5,42 gulden over, waarvan ook nog eens vier gulden stedelijke belasting
moest worden betaald. Opmerkelijk genoeg was de laatste propagandafilm die
voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd vertoond, de film
"Neerland let op uw saek", en wel op een propaganda-avond van de afdeling
Zierikzee van de Bijzondere Vrijwillige Landstorm op 8 april 1940 in de Concertzaal.
Filmvertoning buiten Zierikzee
Was er dan alleen sprake van filmvertoning in Zierikzee? Nee, zeker niet. De
eerste voorstellingen zullen waarschijnlijk vrijwel gelijktijdig gegeven zijn door
Jean Klein die in 1910 optrad in Ellemeet en Kerkwerve en door de zogenaamde
'Henry Frères' in Nieuwerkerk in hetzelfde jaar. Pas na de Eerste Wereldoorlog
zien we dan weer voorstellingen van de Flora-Bioscope in de Conferentiekamer
in Oosterland in 1918. Ook andere in Zierikzee werkzame exploitanten als de
Thalia Bioscope (Brouwershaven, Haamstede, Dreischor, Bruinisse en Oosterland
in 1919) en de Palace Bioscoop (Bruinisse in 1931) van R. Sporre zouden bij
diverse gelegenheden op Schouwen en Duiveland voorstellingen geven al dan
niet op de lokale kermissen, zoals in Renesse en Dreischor. En in 1926 is er voor
het eerst sprake van 'Bioscoop Haamstede' in hotel Bom met de vertoning van
de films "In den voetstap van Boeddha" en "De strijd tegen den geldmagnaat",
123
