dijke, Nieuwerkerk, Bioscoop Dorpshuis Renesse, ANWB, NVSH, Lego en de
Vereniging van Vrijzinnig Hervormden. Bijzonder actief was het Nut van 't
Algemeen in Haamstede dat reeds vanaf 1934 tot 1959 (met uitzondering van de
Tweede Wereldoorlog) jaarlijks een of meerdere filmavonden organiseerde.
Curieus genoeg vertoonden zich na de Tweede Wereldoorlog ook nog twee
reisbioscopen op Schouwen-Duiveland. De eerste was die van de Abraham
Linthout uit Nieuw Helvoet. Hij vertoonde op 13 oktober 1946 in hotel Jacob Cats
in Brouwershaven de film "Het begon met Eva" (1941) van Henry Koster. In
november van hetzelfde jaar correspondeerde het hoofd van de Lagere Tuin
bouwschool in Haamstede, C.A. Hartog, namens het Nut van 't Algemeen met De
Jong's Reizend BioscoopTheater over een voorstelling van de film "Mayerling" in
Haamstede. De reisbioscoop van De Jong was omstreeks het jaar 1900 met zijn
activiteiten gestart en hield deze als één van de weinigen vol tot 1955. Hiermee
kwam op Schouwen-Duiveland een einde aan het tijdperk van de mobiele
filmexploitatie, waarbij door vaak reizende exploitanten speelfilms werden
vertoond voor een betalend publiek (zie voor het overzicht hiervan bijlage 1).
Een bijzondere vorm van filmvertoning was nog wel die in de kampen, waar
arbeiders verbleven die werkten aan het dijkherstel na de Watersnoodramp.
Hoewel de Concertzaal zeker niet de meest actuele films vertoonde, wilde zij
toch een vinger in de pap hebben bij deze vertoningen en werd er (met name in
1954) regelmatig overlegd met de Centrale Commissie voor Cultureel Werk in de
Arbeiderskampen. In oktober 1954 nam deze club zich voor om de films "Europa
'51", "the greatest show on earth", "By the light of the silvery moon" en "Theresa"
te vertonen. De Concertzaal tekende bezwaar aan tegen vertoning van de eerste
film (van Roberto Rossellini) omdat zij deze zelf nog niet vertoond hadden.
Amateurfilms
Vermeldenswaard is ook vertoning van films van eigen bodem, Zeeuws of
Schouws dus. Op 19 januari 1956 werd onder auspiciën van de vissersvereniging
'Helpt elkander' (in samenwerking met de vereniging Stad en Lande) in de
graanbeurs-zaal van het "Huis van Nassau" 'de Zeeuwse oesterfilm' vertoond.
Kennelijk was de tijd ook rijp, want op 29 september 1956 werd in restaurant
Mondragon een bijeenkomst belegd om tot oprichting te komen van een amateur-
smalfilmclub op Schouwen-Duiveland, die werd bijgewoond door een tiental
belangstellenden. Op 26 april 1957 werden op initiatief van de Oranjevereniging
Kerkwerve door oud-burgemeester Baas enkele films vertoond over de februari-
ramp en de wederopbouw van het dorp. Iets soortgelijks gebeurde op 19 februari
1959 in het dorpshuis van Serooskerke, waar de documentaire 'De ramp' werd
vertoond met beelden van Noordwelle en Serooskerke in 1953. Een andere
produktie die de aandacht trok was "De bewoners van de inlagen", een film over
het rijke vogelleven op Schouwen van de Haamsteedse filmer Jaap van den
Berge, die op 27 mei 1963 in een uitverkocht hotel Bom in première ging. Deze
film werd later ook elders op het eiland vertoond, met name in Kerkweive en
Brouwershaven.
Filmliga
Een laatste ontwikkeling in de filmvertoning op Schouwen-Duiveland is nog niet
tegen het licht gehouden. Het betreft de oprichting in 1962 van de Zierikzeese
filmliga in navolging van soortgelijke initiatieven elders in het land. Reeds in 1961
130
