Perifrastisch doen
Endrik maakt in zijn 'stikjes' nog al eens gebruik van 'perifrastisch doen'. In
bovenstaande column heb ik dit taalkundige verschijnsel steeds vetgedrukt. Voor
het gemak geef ik de bewuste zinfragmenten nog even weer:
De slachter dee d' aeren d'r ofbrande.
Ie dee d'r over praete mit de keurmêêster.
As 't vaarke nie dee groeie,
In het Standaardnederlands zouden we zeggen:
De slager brandde de haren af (van het varken).
Hij praatte erover met de keurmeester.
Wanneer het varken niet groeide
In het dialect van Schouwen-Duiveland, komt het gebruik van perifrastisch doen
veel voor, aldus De Vin in Dialect op Schouwen-Duiveland In de tiveede helft van
de twintigste eeuw)
Dr. Leonie Cornips12 verklaarde echter dat 'perifrastisch doen' vooral binnen het
domein van de kindertaal en de regionale spreektaal voorkomt. 'Regionaal' moet
naar mijn idee in dit kader ruim - dus niet verwijzend naar een specifieke subre
gio - worden opgevat. In die zin pleit de stelling van Cornips tegen de uitspraak
van De Vin omdat volgens hem sprake is van een specifiek dialectelement van
het dialect op Schouwen-Duiveland. Cornips' kwalificatie 'uitwijkhaven' voor de
constructie lijkt me een juiste. "Ook de dosering der informatie, het feit dat de
grammaticale en de lexicale betekeniselementen afzonderlijk worden aangeboden
(in doen resp. de infinitief), vergt van de taalgebruikers een geringere inspan
ning.", aldus Cornips.
Een en ander is voor mij aanleiding om tegen de destijds door De Vin geponeer
de stelling, waarin hij de constructie als typisch voor het dialect van Schouwen-
Duiveland aanmerkte, protest aan te tekenen.
De schrijver van de 'stikjes', Endrik, had overigens nog een andere optie. Hij
had wel eens gehoord dat het verschijnsel van perifrastisch doen uit het Engels
was komen overwaaien. Het fenomeen zou zich voornamelijk in de Nederlandse
kustplaatsen voordoen, omdat hier het contact met Engelsen aanvankelijk het
meest intensief was. Op zich zou ook de uitkomst van mijn dialectonderzoek
uit 2004 in deze richting kunnen wijzen. Zoals uit onderstaande tabel blijkt is
de acceptatie van perifrastisch doen in de westelijke subregio van Schouwen-
Duiveland namelijk het hoogst.
totaal
+27,8
west
+50,0
midden
+20,0
oost
+13,3
jong
+26,1
oud
+28,9
Tabel3- acceptatie 'perifrastisch doen'
144
