Gods Grootheid in de Schepping. Den Heeren leden van het Phijsisch Collegie te
Zierikzee, bij 't sluiten van het zelve, den 31 Maert 1794, toegezongen door hun
medelidJ. de Kanter Phil.zn." Het eerste couplet luidt:
Ziet daer! Zo eindigt onze taek,
Geëerde Vrienden-rei! - niets kan bestendig duren:
De Schepping gaf ons 't streelende vermaek;
Wij wijdden haer onze afgezonderde uren.-
Ja, op die ongemeten Zee
Kon't oog slegts van de stranden staren;
Ons schip slegts langs den oever varen:
Nu eindigt onze reis: wij strijken op de Ree.
Het Physisch College werd opgeheven! Een duidelijke reden hiervoor werd niet
gegeven en de archieven zwijgen over dit onderwerp. Wel is zeker dat het op
politiek gebied bijzonder onrustig was. Misschien ging het in Zierikzee net als
in Goes. Over de situatie bij het gezelschap daar schreef Slabber: "Maar zie! van
langzamerhand ontwikkelde zich de smeulende verschillende denkbeelden in
het Politique, welks doordringen zelfs tot zulke, die de nauste betrekkingen op
elkanclere hadde. Te verwonderen was het dan niet, het ook in ons Physisch
gezelschap doordrong, en wel met dat droevig gevolg, hetzelve in 1795
gedisolveert wierd." Het ziet er naar uit dat men niet officieel tot opheffing
werd gedwongen, maar dat er toch vanuit het stadsbestuur enige druk werd
uitgeoefend om het genootschap op te heffen. Immers, genootschappen -
bijeenkomsten van heren - konden wel eens broeinesten zijn van gevaarlijk 'foute'
politieke denkbeelden. Gehoorzaam als men was, en ongetwijfeld bevreesd voor
het eigen hachje, hield men zijn mond en deed wat er verwacht werd: opheffen.
Waarschijnlijk verschilde de politieke voorkeur van die in Goes, gezien het feit
dat het genootschap te Zierikzee een jaar eerder werd opgeheven. Door het laten
drukken van bovenstaand gedicht kon de gehele buitenwereld hiervan kennis
nemen. Aan het einde vermeldde De Kanter nog het devies van het Physisch
College: "De kennis der natuur, door dwazen slechts bespot, veradelt 's mensen
ziel, en leid haar op tot God."
Een tweede start
Het college mocht dan niet meer bestaan, de persoonlijke interesse van de
leden voor natuurkunde was niet gedoofd. Nauwelijks een jaar later herrees het
genootschap dan ook vanuit zijn tijdelijk graf, gezien de "Aanspraak aan de leden
van het Natuurkundig Collegie te Zierikzee, den 9 februari 1795, het eerste jaar
der Bataafsche Vryheid gedaan by gelegenheid der eerste les, naa de gezegende
omwenteling. Dit geschrift werd opgesteld cloor A. van Linden van den Heuvell,
lid van het genootschap, en in gedrukte vorm uitgebracht.' Wat was er inmiddels
gebeurd op politiek gebied? Op 18 januari 1795 vluchtte stadhouder Willem V
naar Engeland; de dag daarna werd de Bataafse Republiek uitgeroepen. Overal
werden de bestaande bestuurscolleges veranderd, in Zierikzee gebeurde dit op
5 febmari 1795. De orangistische regering van de stad werd vervangen door een
meer patriottisch bestuur. Op de dertiende februari was het feest vanwege de
omwenteling. Die dag loste een kanon op het Bolwerk om drie uur 's middags
enkele schoten, ten teken dat het feest kon beginnen. Men danste om de
39
