hun gezinnen en families en zorgde ervoor dat de winkelvoorraad vanuit het magazijn
op peil werd gehouden. Oma bepaalde wie er 'op rekening' mocht kopen. Na sluitings
tijd had zij de leiding had over het gereedmaken van de bestellingen die de volgende
dag op de boerderijen en de dorpen op het eiland bezorgd moesten worden. Die
bestellingen werden genoteerd in 'boekjes' die de klanten thuis zelf invulden. Per klant
werd alles in een doos of kistje geborgen, nadat in het boekje de prijzen achter de ar
tikelen waren ingevuld en het geheel was opgeteld Dat optellen gebeurde razendsnel
en foutloos uit het hoofd, ook al was er inmiddels een moderne kassa. Het klaarma
ken van die bestellingen had een heel intiem karakter,-omdat er geen klanten meer in
de winkel waren en er maar enkele personeelsleden voor hoefden te blijven. Dat was
het werk van opa, oma, Jane en schooljuffrouw Marie Merle die thuis woonde. In de
vakanties mochten mijn ouders en ik meedoen. Nadat alles gereed was dronken we
warme chocolademelk en mocht je onbeperkt snoepen uit de trommel die gevuld
was met de onverkoopbare gebroken koekjes en biskwietjes. De volgende ochtend
vroeg werden de kistjes in de bestelauto geladen om op het eiland rondgebracht te
worden. De boodschappen voor de volgende week werden opgeschreven en met
besteller Nico van der Weele of Thijs Willemse meegegeven. Vanaf de bezetting in mei
1940 moesten de bestellingen per bakfiets bij de boerderijen worden bezorgd, wat in
de herfst en winter zwaar werk voor Thijs was. Jane deed het meeste van het huishou
delijke werk voor oma, die overdag in de zaak stond. Mijn moeder vertelde later dat ze
voor haar gevoel meer door Jane was opgevoed dan door oma Merle, want die kon je
in de winkel niet storen met kinderproblemen.
Opa Wim kocht vaten wijn in die onder de winkel in de kelder opgeslagen werden.
We haalden die vaten met een 'steekwagen' af bij de boot van de Koophandel, die
afmeerde aan de kade van de Nieuwe Haven bij de Zuidhavenpoort. Het was zwaar
duwen om de steekwagen met vaten wijn, balen suiker, zout of soda over de kinder-
kojajes in beweging te houden. Wanneer de vaten over een paar rails van de kar af de
kelder in gemanoeuvreerd werden moest ik een eind uit de buurt blijven. Op gezette
tijden werd de wijn gebotteld, hetzij in nieuwe flessen, hetzij in eerder gebruikte en
door de klanten ingeleverde lege flessen. Die teruggebrachte flessen moesten eerst
worden schoongemaakt. Ik heb heel wat middagen besteed aan het verwijderen van
kurken uit die lege flessen. Kennelijk hadden nog maar weinig klanten een goede
kurkentrekker en werd daarom de kurk in de fles gedrukt. De ontkurkte, maar ook
de nieuwe flessen, moesten met schoon water gespoeld worden en daarna uitlek
ken. In de kelder werden de flessen gevuld met wijn, port, sherry of vermouth. Een
nieuwe kurk werd in de hals geplaatst en daaroverheen werd een capsule aange
bracht. De gecapsuleerde flessen werden van een etiket voorzien, waarop duidelijk
vermeld stond dat deze wijn geleverd werd door Willem Merle.
In het magazijn stonden de kratten thee, kubusvormige houten kisten, van binnen
bekleed met een dunne laag tin om de thee droog en geurig te houden. De balen
ongebrande koffiebonen moesten nog bewerkt worden. In een bijgebouwtje op
de binnenplaats, tussen het magazijn en de garage, stond een grote metalen trom
mel boven een gasbrander. Hierin werden de koffiebonen en de pinda's gebrand.
De trommel werd met de hand rondgedraaid boven de vlammen van de brander.
De hele buurt kon dan ruiken dat ze bij Merle weer 'bezig' waren. Nadat de koffie
bonen gebrand en afgekoeld waren konden ze verpakt worden voor de verkoop.
Koffie werd in die jaren nog zelden gemalen afgeleverd. Het verpakken gebeurde
door oma, Jane en een enkele winkelbediende, in de vakanties bijgestaan door mijn
ouders en mij, terwijl opa toezicht hield. Hij maakte tevoren de recepten voor de
29
