tegen, onder wie Paulussede ijzeren Hein van Renesse, inmiddels een man met
een grote naam als hoofd van een school in Leiden en vooral als schrijver van een
commercieel zeer succesvolle reeks leer- en leesboeken: Taal en Jaap en Truus.
Via Delft lopen de sporen van Krop en Van Breen, inmiddels diep in de vijftig,
naar Italië. Ze importeren kunst en antiek en hebben een kunsthandel in het
Noord-Italiaanse La Spezia. Van tijd tot tijd zijn ze in Delft, vooral tijdens de An
tiekbeurs, waar Warren hen treft.
Op zeker moment gaan ze nog verder zuidwaarts. Naar Sicilië, naar Taormina. Van
Breen heeft nauwelijks nog contact met zijn familie of met Zeeland, noch met de
journalistieke en artistieke wereld. Af en toe schrijft hij een gedicht, somber en
strak van vorm. In 1985 sterft zijn partner Jos Krop. Op 11 augustus 1988 overlijdt
Leo van Breen in Taormina op Sicilië en wordt op het 'cimitero di Taormina' be
graven, naast zijn vriend.
Noten
1 Vergl. mijn artikel in Zeeland. Tijdschrift van hel Kon. Zeeuwsch Genootschap 17/3 (2008), 104-115.
2 Hiermee zal kernel is Oudshoorn bedoeld zijn (geb. omstreeks 1877 te Waarde), op dat moment hoofd
der school te Nieuwerkerk. Hij huwt althans daar als 'hoofd der school' op 7 aug. 1907 met Maatje van
Iwaarden (23 jaar).
3 De opmerking over het fietsen van Paulusse op zondag moet gebaseerd zijn op informatie uit St, Laurens.
Gemeentearchief Schouwen-Duiveland (GA S-D), archief Renesse, inv. 58, notulen B W, 31 juli 1916.
4 Volgens de notulen van de gemeenteraad (GA S-D, archief Renesse, inv. 41) werd op 17 april 1916
begonnen met het afbreken van het bestaande gebouw. Het onderwijs vond daarna plaats in de consi
storie en de kerk, als ook, indien nodig, in een ruimte van het gemeentehuis. De nieuwe school werd
gebouwd naar ontwerp van de plaatselijke architect en lid van de raad, Joh. Hoogenboom.
5 Ook uit andere gegevens kan men afleiden dat er met het functioneren van Paulusse niets mis is. Zo
richt hij een afdeling op van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, nota bene samen met ds. Van
Nieuwenhuizen, burgemeester Scholder en Joh. Hoogeboom (vergl. Zierikzeesche Nieuwsbode2 febr.
1917). Ook later als er een hevig conflict is Paulusse een normaal schoolhoofd: volgens de Zierikzee
sche Nieuwsbode (10 dec. 1928) wordt onder zijn leiding kindertoneel opgevoerd.
6 Onderwijzers voorzagen in die behoefte door oud-leerlingen wekelijks gedurende een viertal avonden
les te geven in rekenen, taal, aardrijkskunde en geschiedenis. Het herhalingsonderwijs werd meestal
gegeven van november tot maart 's avonds van 6 tot 8 uur.
7 O.a. notulen B W Renesse, 23 febr. 1921, 16 aug. 1921, 30 nov. 1921, 28 april 1923. (GA S-D, archief
Renesse, inv. 58).
8 Het betreft hier Marinus Nicolaas Leeuwe (1862-1931). Bij zijn huwelijk (Renesse, 6 aug. 1886) is hij daar
al onderwijzer. Paulusse vertrouwde hem alleen de rekenlessen toe, voor de andere vakken vond hij
hem ongeschikt.
9 Mededeling van Piet Paulusse (nov. 2007 - jan. 2008), dat zijn vader voortdurend solliciteerde.
10 GA S-D, archief Renesse, inv. 59, 19 dec, 1923.
11 GA S-D, archief Renesse, notulen gemeenteraad, inv. 42.
12 De school had voor de laagste klassen een onderwijzeres en cle 'bovenmeester' deed de hoogste klas
sen, Leeuwe stond in de middenklassen.
13 De 'Vereeniging voor Dorpsbelangen' is getuige een advertentie in de Zierikzeesche Nieuwsbode (21
sept 1917) opgericht in 1917, kennelijk met het oog op de invoering van het algemeen kiesrecht.
14 Coll. Brieven aan Meertens, brief gedateerd door PJM: 7 febr. 1929. Ook het volgende brieffragment is
aan deze brief ontleend.
15 Hij wordt overigens pas op 6 juli 1932 ingeschreven, komende uil Goes.
16 Ons Nederland 1931, ji'g- 3, nr. 11, blz. 14-15; De Wandelaar 1932, jrg. 4, nr. 3, blz. 99-
17 De brief is geschreven uil; Goes, teiwijl Van Breen dan al een half jaar in Renesse woont.
18 Deze brief is door Greshoff gedateerd: 25 jan. 1933.
19 Uiteraard kende Renesse enkele verbouwde woningen en zomervilla's van particulieren, maar voor de re-
creactie en met name voor de ontwikkeling van Renesse als badplaats met zomerwoningen, is het initiatief
van Beye Co cruciaal geweest. Het verhaal met de architecten, de kopers, de bedragen en de planvor
ming, mede in relatie tot het plaatselijk bestuur moet hier wegens ruimtegebrek achterwege blijven.
20 Behalve enkele kleine aanpassingen in interpunctie, aanhalingstekens en alinea's wordt de brief (d.d. 10
77
