HET METSELAARSAMBACHT TE ZIERIKZEE 1750 - 1850
door ir. Albert Clobus
Inleiding
Bij het onderzoek ten behoeve van mijn bijdrage voor de Kroniek van 2010 bleek er
weinig gepubliceerd te zijn over het metselaarsambacht en de positie van de
metselaars te Zierikzee, in tegenstelling tot bijvoorbeeld over de handel en wandel
van het achttiende-eeuwse regentenpatriciaat aldaar.1 Deze bijdrage wil enigszins
voorzien in deze leemte. Om praktische redenen is de onderzochte periode beperkt
tot de jaren 1750 tot 1850.
Achtereenvolgens komen aan de orde de organisatie van het metselaarsambacht in
de gildetijd, de leden van het metselaarsgilde, hun werkzaamheden en wat die
opleverden, de omwenteling in de Franse tijd met de verdwijning van de gilden en
ten slotte het begin van de veranderingen in de bedrijfstak in de negentiende eeuw.
P'5'
.£00H
CQOKI
corn
De organisatie van het metselaarsambacht
De beoefenaars van de verschillende ambachten in Zierikzee waren, zoals elders in
Zeeland en in de overige Nederlanden, georganiseerd in gilden. Het doel van deze
organisaties was enerzijds het beschermen van de beroepsgroep, bijvoorbeeld door
ze binnen een stad een monopoliepositie te verschaffen, maar ook door het bieden
van hulp aan zieke of gebrekkige gildebroeders. Anderzijds hadden de gilden tot
doel het algemeen belang te dienen, bijvoor
beeld door het stellen van kwaliteitseisen aan
het te verwerken materiaal. Zo werden regels
opgesteld voor het keuren_yan bijvoorbeeld
nieuwe gebakken steen, dakpannen, plavuizen,
kalk en tras. Ook de opleidingseisen werden
precies vastgelegd. De lokale overheid speelde
hierbij een belangrijke rol. Ambachtsgilden
hebben in Nederland bestaan vanaf de middel
eeuwen tot in de negentiende eeuw.2 Wanneer
het St. Ontkommer - of metselaarsgilde te
Zierikzee precies is opgericht is niet bekend.
Het was in elk geval vóór 18 maart 1425, toen de
metselaars in vereniging met de andere gilden
een oorkonde bezegelden met betrekking tot
stedelijke rechten.
21
Penning van het Sint Ontkommer- of metselaarsgilde te
Zierikzee, gedateerd 1679, messing gegraveerd (parti
culiere collectie). Op de voorzijde in het centrum van de
verzameling gereedschappen een gekroonde troffel, voorts
namen van toenmalige gildebroeders. Op de keerzijde in
het centrum St. Ontkommer, een vrouwelijke heilige die
- enigszins uitzonderlijk - werd afgebeeld met een baard
en onder meer het volgnummer 19 3
