Een schets van motorenfabriek smit bolnes (1961 -1976)
OPGAAN, BLINKEN EN VERZINKEN: EEN BEDRIJF DAT ZO
HOOPVOL BEGON, MAAR ZO TRAGISCH EINDIGDE.
door drs. Rob C. van Leeuwen
Aanleiding
"Taal is zeg maar echt mijn ding" luidt de titel van een alleraardigst boek voor taai
fanaten over de zin en onzin van opvallend eigentijds taalgebruik door de cabaretière
Paulien Cornelisse in 2009. Met die titel voel ik me op een of andere manier wel ver
want. Toch heb ik gemeend er goed aan te doen voor de Kroniek 2012 niet over de
Zeeuwse taal te schrijven. Hoe dat zo komt? Welnu, ik vind het leuk om eens over
iets heel anders te schrijven. Dat scherpt de geest en het geval wil dat ik van februari
1963 tot maart 1965 als jongste bediende (zo heette dat vroeger!) werkzaam ben
geweest bij de Motorenfabriek Smit Bolnes in Zierikzee. Na die tijd heb ik voor
studie het eiland verlaten en ben daar begin jaren '90 weer teruggekeerd. Toen ik
terugkwam was daar geen Smit Bolnes meer. Wat is er toch precies gebeurd met
dat bedrijf, vroeg ik me af. Het heeft nog jaren geduurd voor ik die vraag kon beant
woorden, maar nu is het dan eindelijk zo ver.
Inleiding
In dit artikel wordt de historie beschreven van het eerste grote industriële project op
Schouwen-Duiveland: Smit Bolnes. Een bedrijf dat eens zo glorieus begon, een
grote bloei kende en na vijftien jaar in korte tijd ter ziele ging.
Een en ander is opgetekend aan de hand van krantenberichten, archiefonderzoek en
een paar interviews. De lezer van dit artikel moet niet rekenen op al te veel techni
sche verhandelingen, want daartoe zijn de technische competenties van de auteur
en de door de Kroniek ter beschikking gestelde ruimte volstrekt ontoereikend. Het
accent zal in dit artikel liggen op het in de ondertitel genoemde Opgaanen ver
zinken.
De voorbereiding
In de Staatscourant van 20 april 1959 staat een mededeling van het Ministerie van
Economische Zaken. Het is een bekendmaking betreffende aanwijzing van plaatsen
voor industriebevordering in probleemgebieden. Voor Zeeland worden in dit bericht
genoemd: Goes, Sint-Maartensdijk, Terneuzen en ZIERIKZEE! Hier liggen kansen
voor het eiland Schouwen-Duiveland. Nu maar wachten op investeerders die er
brood in zien en gebruik kunnen en willen maken van een aantrekkelijke investe
ringspremie. Het effect van de in de Staatcourant gepubliceerde mededeling laat niet
lang op zich wachten.
"Miljoenenproject naar Zierikzee. Fabriek van zware scheepsmotoren komt op
gemeentelijk industrieterrein", luidt de kop in de Zierikzeesche Nieuwsbode van
13 september I960.
De vorige dag hebben de directies van L. Smit Zonen scheeps- en werktuigbouw N.V.
te Kinderdijk en de N.V. machinefabriek Bolnes v/h J. H. van Cappellen te Krimpen
aan de Lek in een persconferentie hun plannen voor het vestigen van een scheeps-
motorenfabriek in Zierikzee bekendgemaakt. Hiermee zal Schouwen-Duiveland een
99
