Uit de 'mars', een korf- of kuipvormig platform, hier aan de grote mast, waait een
lange wimpel. De mars dient zowel om de man die daar op de uitkijk stond te
beschermen als om van daaruit het korte 'marszeil' te kunnen hijsen of strijken.
Banier en wimpel bestaan uit drie banen. De middelste vertoont de drie kruisjes uit
het stadswapen van Amsterdam. Deze kruisjes heten 'schuinkruisjes', omdat hun
armen diagonaal op elkaar staan.9
Vorstelijk vlagvertoon
De vlaggen op het paneel uit Zierikzee geven naast stedelijke emblemen eveneens
blijken van vorstelijk vertoon. De zichtbaar geworden invloed van de heersers heeft
in het scheepsverkeer steeds meer vorm gekregen, vooral sinds de Nederlanden in
de loop van de vijftiende eeuw binnen het machtsbereik zijn geraakt van uit Frankrijk
afkomstige heersers, de hertogen van Bourgondië. Zij zijn in 1433 ook graven van
Holland en Zeeland geworden.
Vooral hertog Filips, bijgenaamde De Goede, imponeerde vriend en vijand door het
ontvouwen van pracht en praal. Daar hoorde ook het optuigen van de schepen bij,
waarmee hij zichzelf en zijn leger liet vervoeren. De scheepvaart was ondertussen
grondig van uiterlijk veranderd onder meer door de toepassing van nieuwe typen,
iets wat alleen al bleek door het plaatsen van meer masten met een indrukwekkend
en ingewikkeld stelsel van zeilen en tuigage. Het vlagvertoon moest daarbij worden
aangepast. Iets is hiervan te zien aan de manier waarop een miniaturist uit Brugge in
de late vijftiende eeuw een zeegevecht vereeuwigde tussen de Engelse en Franse
vloten tijdens de slag bij Sluis in 1340 (afb. 4).10 De afbeelding van het gevecht lijkt
overigens sterk op een andere miniatuur in hetzelfde werk, voorstellende de zeeslag
bij La Rochelle in 1372." De vaartuigen van vriend en vijand zijn met een bijzondere
luxe versierd. Het hier besproken paneel toont nog iets van die pracht. De centrale
regering van de Bourgondiërs in Brussel ondernam pogingen om de aan hun
bezittingen grenzende zeeën te kunnen beheersen. Als middel daartoe diende de
inrichting van een permanente oorlogsvloot onder een admiraal-generaal der
Nederlanden. Er werden ordonnanties (voorschriften) uitgevaardigd waarin onder
meer nauwkeurig vorm en afmetingen van vlaggen en hun plaats op de schepen
8
ajb. 3 Stadszegel van Amsterdam, met wimpel
en banieren, ca. 1400 - 1481.
ajb. 2 Stadszegel (Koggesiegel) van Stralsund,
met wimpel en banier, 1329.
