om afgebeeld met een lange tang, waarin de tong is vastgeklemd (afb. 11). De twee rode
banieren voorop (afb. 12) en de vier rode schilden achteraan en de kleine topvlag
voorop het al genoemde schip dat op de tweede rij rechts is afgebeeld (afb. 12a, pi. IV),
benadrukken eveneens de herkomst van het vaartuig uit Zierikzee.18 Men mag er van
uitgaan dat de rode vlaggen en wimpels van andere vaartuigen eveneens verwijzen
naar de herkomst van de afgebeelde schepen en scheepjes uit Zierikzee. Een
zeldzame afbeelding van circa 1800 geeft het wapen met schildhouders en effen rode
stadsvlaggen weer (afb. 13). De stad bleef nog tot in de tweede helft van de
negentiende eeuw dezelfde rode vlag voeren.19 Volgens besluit van de gemeenteraad
van Zierikzee van 29 mei 1961 zou de gemeentevlag voortaan bestaan uit vijf even
hoge banen van rood en zwart. Tevoren zou het gemeentebestuur een dito vlag van
zeven banen hebben gebruikt.20
Er zijn nog meer symbolen van Zierikzee op het paneel te vinden. Ze zijn ontleend
aan het wapenensemble van de stad. Dit omvat een rood schild, waarop een zwarte
leeuw. Rood was en is de kleur van het stedelijke wapenschild, zoals dat uit gegevens
vanaf de vijftiende eeuw is aan te tonen. Een wapenboek in het Landesarchiv te
Stuttgart noemt het wapen van Zierikzee effen rood.21
In het kader van een Zeeuwse kroniek die de zeer geleerde stadsdokter Levinus
Lemnius in verschillende van zijn werken inlaste, heeft hij verteld waarom de vlaggen
van Zierikzee - volgens hem - rood zijn. Nadat Vlamingen in 1304 bij hun invasie in
Holland en Zeeland probeerden ook deze stad te veroveren werden zij door de
bewoners teruggeslagen. Hun vlaggen zouden bij de schermutselingen met bloed
doordrenkt zijn. Volgens Lemnius is het daarom wel duidelijk, waarom het Zierikzeese
wapen de kleur van bloed heeft.22
Effen rode vlaggen en wapenschilden komen of kwamen bij een aantal verspreid
gelegen Europese steden voor. Meestal voerde men eerst een rode wimpel, later de
banier of vlag en tenslotte het wapenschild. In latere tijden gaat men bijna overal een
wapenfiguur in het schild zetten. In Zierikzee is dat een zwarte leeuw. Hierdoor wijkt
het wapen af van de regel, dat kleur op kleur of metaal op metaal in het schild niet
mogen voorkomen.
Twee kleine schepen, één links vooraan (pi. I) en één achter het grote schip rechts
vooraan (pi. IV), hebben bovenop de mast het kruis dat nog deel uitmaakt van de
uitwendige versiering aan het wapenschild van de stad Zierikzee.23 Het kruis is
opgenomen binnen een doorboorde ruit (afb. 14)Vanwege zijn uitzonderlijke karakter
zou ik deze mastbekroning de naam 'het Zierikzeese kruis' willen geven.24
Aan de grote mast van het in het midden zeilende schip (pi. II) bevindt zich boven in
de hoofdmast een rode wimpel waarop witte ornamenten zijn afgebeeld, die op het
eerste gezicht moeilijk te identificeren zijn, maar die elk de gestileerde, zogenaamd
'gotische' letter Z vormen (afb. 15). Eeuwenlang prijkte die letter aan weerszijden van
het wapenschild van Zierikzee. In het officiële stads-, later gemeentewapen uit 1817
zijn ze van goud, evenals het zojuist beschreven kruis. (afb. 16). Vroeger kende het
wapen ook schildhouders, thans nog te zien op gevelstenen in de stad. Het zijn
doorgaans twee meerminnen, maar soms komen één meerman en één meermin voor.
Redegezicht en stadsgeschiedenis
Het Zierikzeese paneel is noch gesigneerd, noch gedateerd en de vraag naar de
functie wordt maar zelden gesteld. Bestaan er historische feiten uit de zestiende eeuw
die ons verder kunnen helpen? Uiteraard komt dan een tweede vraag op: die naar
relevante gebeurtenissen uit de stadsgeschiedenis. De vorstelijke vlaggentooi is al
18
