dan het tijdstip waarop de
voorgestelde gebeurtenis
plaatsvond.
Deze overweging kan
worden onderbouwd door
een vergelijking van het
paneel uit Zierikzee met
een aantal kunstwerken uit
de periode waartoe het
hier besproken schilderij
behoort: de eerste helft
van de zestiende eeuw.
Als oudste voorbeeld uit
de Nederlanden moge het
redegezicht van Antwerpen
dienen dat bekend staat
V TTS-g- o uit het opschrift Antverpia
jmercatorum emporium
('Antwerpen, handelscen-
trum van de koophandel'),
- gedateerd 1515. Een histo
risch detail vormt de voor-
afb. 17 Het pelgrimsschip De Salvator op een stadsgezicht van Stelling van het pelgrims-
Antwerpen, circa 1515, natekening 1881. SChip Salvator (DeVerlosser
[Jezus Christus]), rechts van het midden van het redegezicht. Volgens een opschrift op
de scheepsromp is dit vaartuig op 26 mei van dat jaar uit Jeruzalem in de Scheldestad
teruggekeerd (afb. 17). Toch blijkt uit de geschiedenis van het meest dominante
gebouw in het stadsgezicht, de Lievevrouwekerk (thans kathedraal) dat er een
anachronisme in het spel is. De noordertoren die pas in 1518/1520 is afgebouwd, komt
hierop al als voltooid voor.28
De datering van het paneel Portugese kraken voor een rotskust is afgeleid van de
vlaggentooi op het grootste daarop afgebeelde vaartuig, de driemaster Santa
Catharina de Monte Sinai. Hierop is hoogstwaarschijnlijk de aankomst voorgesteld
van dit schip in de haven van Villefranche-sur-Mer (Fr.), die plaatsvond in 1521. Aan
boord bevond zich prinses (iinfanteBeatrix van Portugal, (afb. 18). De konings
dochter in kwestie was op weg naar Italië om daar te gaan trouwen met Karei III,
hertog van Savoie. Het anonieme schilderstuk is volgens deskundigen pas ca. 1530-
1540 vervaardigd.29
In hetzelfde jaar 1521 scheepte de Engelse koning Hendrik VIII zich in vanaf de rede
van Dover om het Kanaal over te steken. Daar zou hij zijn Franse collega Frans I gaan
ontmoeten ten einde met hem vredesonderhandelingen aan te knopen. Het
vorstelijke ceremonieel rond deze historische gebeurtenis werd in beeld gebracht
door het schilderij, genaamd The Embarkment (De Inscheping). Er zijn naast elkaar
opeenvolgende episodes uit de ontmoeting afgebeeld, waardoor een levendig
geheel is ontstaan. Vooral de rijke opsmuk van de schepen met vlaggen, wimpels en
wapenschilden valt op. Het kunstwerk wordt op circa 1540 gedateerd, dus bijna
twintig jaar na de gebeurtenis. Het is dus eveneens, om een historische typering te
gebruiken, een retrospectieve voorstelling.30
De vogelvluchtkaart van de stad Amsterdam door Cornelis Anthoniszoon, gedateerd
20
