1544 en vervaardigd naar
een zes jaar ouder schil
derij, beeldt naast de plaats
zelf haar rede af. Het
wemelt er van de schepen,
boten en bootjes, som
mige rijk voorzien van
vlaggen en wimpels (afb.
19) ,31 De kaart heeft on
tegenzeggelijk het voor
deel dat zij vrij nauw
keurig te dateren is.
Enige oorlogsschepen op
de rede geven saluut
schoten af: mag worden
gedacht aan de aankomst
van keizer Karei V vier
jaar eerder?
Enigszins buiten de hier
behandelde categorieën
valt het register met be
schrijvingen van schepen
in de Engelse oorlogs
vloot, in 1546 voltooid
door Anthony Anthony, eerunarineambtenaar in dienst van Hendrik VIII. Het wordt
naar zijn maker de Anthony Roll genoemd. Naast een groot aantal technische
beschrijvingen bevat het document gedetailleerde afbeeldingen van de schepen met
hun vlaggentooi. Net zoals bij de Amsterdamse kaart hoeft over de juiste dateiing
van het handschrift niet te worden getwijfeld.32
Vergelijken we de afbeeldingen van vlaggen op de zojuist genoemde kunstwerken
met die welke het paneel uit Zierikzee laat zien, dan zijn enige verschillen waar te
nemen. Er komt op het paneel wel een aantal vlaggen voor, maar het vertoon is hier
lang niet zo uitbundig als daar. Ook missen wij de grote diversiteit van vlaggen die
bijvoorbeeld in de Anthony Roll is te zien. Voor de datering van het paneel is van
belang dat een vlagtype als bijvoorbeeld de veelbanige ('gestreepte') vlag te Zierikzee
niet afgebeeld is, terwijl die in het buitenland, vooral in Engeland, circa 1540 juist een
doorbraak beleefde.
Dateringen, zónder en mét vlaggen
Als dateringsmiddel werd niet steeds van de op het paneel voorgestelde vlaggen
gebruik gemaakt: eerder van historische of bouwkundige argumenten. De mogelijk
oudste poging komt van mr. Lantsheer, de oorspronkelijke auteur van het werk
Zelandia Illustrata, voor het eerst in 1866 verschenen. Volgens hem zou hier het
tweede bezoek van Karei V aan Zierikzee zijn vereeuwigd, maar hiervoor geeft hij in
feite geen nadere argumentatie. Bij gebrek aan bronnen uit het geschonden
stadsarchief van Zierikzee uit die tijd zelf citeert hij posten uit de stadsrekening van
Middelburg.33
Enige schrijvers leggen een verband tussen de datering van het paneel en die van
de torenbekroning van de Sint-Lievensmonsterkerk. Stadsarchivaris P.D. de Vos
21
afb. 19 Viermaster met scheepstooi op een vogelvluchtkaart van
Amsterdam, 1544.