DE NIEUWERKERKSE SCHOOLMEESTER,
MAXIMILIAAN VAN DEN DOELE EN ZIJN NAZATEN
door drs. Jan H. Overbeeke
Als je voor de aardigheid op de site 'Zeeuwen Gezocht' zoekt op de voornaam
Maximiliaan zonder achternaam dan score je 289 hits. Doe je dit zoekgrapje ter
vergelijking nogmaals op de voornaam Pieter dan blijkt die 320.376 maal voor te
komen. Je kunt dus gerust stellen dat Maximiliaan in Zeeland een zeldzaam
voorkomende voornaam is. Hier en daar verspreid over verschillende plaatsen in
Zeeland komt hij sporadisch voor. Meestal in Vlissingen en Middelburg, maar dat is
in geen vergelijking met het aantal dat aangetroffen wordt in Duiveland.
De naam Maximiliaan komt daar in de Burgelijke Stand opvallend veel voor: 62 maal.
Nog opvallender is het, dat verrreweg de hoogste score, 46 maal, wordt gevonden in
de Burgelijke Stand van Nieuwerkerk. Voor het overige komt deze naam voor in
Oosterland, Ouwerkerk en Zierikzee. Maar ook dan is er, vrijwel zonder uitzondering,
een relatie met een Nieuwerkerkse familie.
Uiteraard heeft dat een oorzaak en juist met deze bijzondere naam is dat vrij
gemakkelijk te traceren. Het heeft alles te maken met Maximiliaan van den Doele,
geboren in 1691.
Vanaf 1717 tot aan zijn dood in 1751 is hij schoolmeester in Nieuwerkerk geweest.
Zijn deftige voornaam is door vernoeming in diverse Nieuwerkerkse families terecht
gekomen.
Wie was Maximiliaan van den Doele?
Een kleurrijk figuur, die ongetwijfeld een bijzonder stempel op het achttiende-
eeuwse dorpsleven van Nieuwerkerk heeft gedrukt. Alleen al zijn schoolmeesterschap
van drieëndertig jaar moet heel bepalend zijn geweest in zo'n kleine gemeenschap.
Meer dan twee generaties hebben lezen, schrijven of rekenen van hem geleerd. In al
die jaren is hij ook elke zondag voorlezer en voorzanger in de kerk. Verder gaat hij,
zoals zoveel schoolmeesters in die tijd, de boer op als landmeter. Voor het geschot,
dus voor het waterschap inde hij de contributie. Bij notariële transacties was hij vaak
prominent als getuige aanwezig.
Waar kwam Maximiliaan van den Doele vandaan? Waar stond zijn wieg? Een probleem
dat mij heel lang heeft bezig gehouden. Naspeuringen leverden aanvankelijk weinig op.
Er is tegenwoordig op het internet nogal wat te vinden over de familienaam van den
Doel(e). Onder andere een uitgebreide genealogie Van den Doel, waarvan de leden
voornamelijk te vinden zijn op Goeree Overflakkee. De Zierikzeese familie Van den
Doel behoort eveneens daartoe. De voornaam Maximiliaan evenwel is in deze familie
onbekend. Ik heb me wel eens afgevraagd: Is Maximiliaan wellicht met een andere
naam gedoopt en heeft hij later zichzelf zo'n deftige voornaam aangemeten? Wat zijn
ego betreft had het mijns inziens zeker gekund. Die gedachte heb ik echter laten
varen toen mij bleek dat de naam Maximiliaan van den Doele ook voorkwam in
Middelburg. Een zekere Jacobus van den Doele kocht in 1767 aan de Kromme Weele
een huis voor de kapitale prijs van 577 Ponden Vlaams. Een jaar later overleed op
hetzelfde adres een zekere Maximiliaan van den Doele. Het zou de vader of een zoon
kunnen zijn van genoemde Jacobus. De begrafenis vond plaats op het Oude kerkhof
27