ZlERIKZEES VLAGVERTOON
BESCHOUWINGEN OVER HET PANEEL DE REDE VAN ZIERIKZEE
(ANONIEM, EERSTE HELFT ZESTIENDE EEUW)
door Dr. Willem van Ham
Het paneel 'De rede van Zierikzee' behoort tot de kunstschatten, die zich thans in het
stadhuismuseum bevinden. Het trekt vaak de aandacht: niet alleen van een
belangstellend publiek of liefhebbers van de plaatselijke geschiedenis, maar ook van
tal van deskundigen en specialisten op velerlei gebied, op het terrein van wapens en
vlaggen bijvoorbeeld. Wat is er op dit paneel te zien? Een eerste, spontane indruk is
die van een flink aantal schepen, dat voor het merendeel voor anker ligt in een rustig
vaarwater voor een stille stad. Rondom een groep dominante driemasters beweegt
zich een aantal kleinere vaartuigen, waaronder binnen- en vissersschepen en enkele
sloepen. Links en rechts is een aantal grotere schepen slechts gedeeltelijk te zien. Het
hoog in het schilderij gelegen stadsprofiel met als dominant de stompe toren maakt
duidelijk dat we met Zierikzee te maken hebben (afb. 1). Volgens de historicus prof.
Henderikx heeft de schilder de stad en de rede waarschijnlijk vanaf de Duivelandse
dijk gezien, ongeveer 500 meter ten zuidwesten van het Diepe Gat.1 Aan de rede van
Zierikzee zelf gebeurt niet zoveel. De menselijke activiteit die gesuggereerd wordt
bestaat klaarblijkelijk uit de bezigheden van bemanningsleden in de verschillende
schepen die samenwerken bij het vinden en aanhouden van een juiste vaarroute.
Het vlagvertoon kan erop wijzen dat de schilder en zijn opdrachtgevers de bedoeling
hadden naar een overigens verborgen historisch gegeven te verwijzen. Naast de
weergave van de feitelijke situatie is er dan een verzwegen feit in het geheel verweven.
Welk feit dat was dient nader onderzocht te worden. Dit artikel houdt zich bezig met
de vraag of de afgebeelde vlaggen dienst kunnen doen bij het beantwoorden van de
vragen die het voorgestelde oproept. Een eerste opgave is om ze in een breder
geschied- en vlaggenkundig perspectief te plaatsen. Vervolgens dienen de vlaggen
zelf meer gedetailleerd beschouwd te worden. Verder is onderzocht of een en ander
bruikbaar is voor het onderzoek naar de datering en functie van het kunstwerk en
van wat erop is voorgesteld. Tenslotte moet de heikele kwestie van de juiste datering
besproken worden.2
5
afb. 1 Gezicht op 'De rede van Zierikzee'. (collectie Stadhuismuseum Zierikzee)
