'DE JAMMERLIJCK GESLAGEN VISSCHERIE'1 De ondergang van de Zierikzeese vissersvloot in de Eerste Engelse Oorlog door dr. Adri P. van Vliet Inleiding In 1648 sloten de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en Spanje de Vrede van Munster, waardoor er een einde kwam aan de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Op zee braken enkele jaren van rust aan. Maar een nieuw conflict met Engeland ontkiemde. In 1652 brak tamelijk onverwachts een oorlog uit tussen de Republiek en Engeland. Zierikzee werd in deze oorlog zwaar getroffen. In juli 1653 werden maar liefst 49 Zierikzeese vissersschepen door Engelse oorlogsschepen veroverd. In dit artikel komen allereerst de oorzaken die uiteindelijk leidden tot het uitbreken van de Eerste Engelse Oorlog (1652-1654) aan de orde. Daarna wordt stilgestaan bij het verloop van deze oorlog en dieper ingegaan op de zichtbare gevolgen die de oorlog op zee had voor de inwoners van Schouwen-Duiveland, met name voor die van Zierikzee. Het artikel wordt afgesloten met de interventie van de overheid waardoor het Zierikzeese vissersbedrijf zich weer enigszins kon herstellen. Het conflict met Engeland De hoofdoorzaak van het conflict dat zich tussen Engeland en de Republiek ontwikkelde, lag in de toenemende handelsconcurrentie tussen beide landen. Met de uitvaardiging van -de Akte van Navigatie op 9 oktober 1651 trachtte Engeland zijn handelsbelangen te beschermen tegen de moordende Nederlandse concurrentie. Europese producten mochten voortaan alleen door Engelse schepen of door schepen uit het land van herkomst naar Engeland worden vervoerd. De aanval op het Nederlandse vervoersmonopolie werd ingezet. Gelijktijdig claimde Engeland het recht op de soevereiniteit over het zijn omringende zeegebied, het zogenaamde 'mare clausum'. Bovendien konden Nederlandse schepen in verband met het transport van contrabande (goederen bestemd voor de vijand) worden aangehouden en indien zij dit soort goederen aan boord hadden, mochten schip en lading worden geconfisqueerd. Daarnaast speelden allerlei andere ondergeschikte zaken ook een rol die uiteindelijk ertoe leidden dat de Engelse opinie zich steeds meer tegen de Nederlanders keerde. Zo toonde de Republiek zich ondankbaar ten aanzien van de Engelse steun gedurende de opstand tegen Spanje. Het was de Republiek die de koningsgezinden tijdens de Engelse Burgeroorlog steunde in plaats van de aanhangers van Cromwell. De bestuurders van de Republiek weigerden in te gaan op het Engelse verzoek om te komen tot een unie tussen beide landen. Het waren Nederlandse kapiteins die weigerden in de Narrow Seas hun vlag voor Engelse schepen te strijken en daarmee de Engelse soevereiniteit over de zeeën rond Engeland ontkenden. En het waren Zeeuwse en Hollandse vissers die de zeeën rond Engeland en Schotland leegvisten. Een speciale delegatie, bestaande uit de oud-raadpensionaris en Zeeuw Jacob Cats, de Zeeuwse vertegenwoordiger Paulus van der Perre en de Hollandse gedeputeerde Gerard Schaap, vertrok naar Londen om een oplossing te zoeken voor de bovengenoemde geschilpunten. Maandenlange onderhandelingen volgden. 21

Tijdschriftenbank Zeeland

Kroniek van het Land van de Zeemeermin | 2013 | | pagina 23