Tromps missie was de wurgende Engelse
blokkade van de Zeeuwse en Hollandse
kust te breken. Voorzien van vage instructies
bereidde Tromp zich voor op een nieuwe
confrontatie met de Engelse vloot.
Op 8 augustus ontdekte Monck Tromps
vloot, 's Avonds vond er ter hoogte van Wijk
aan Zee een korte, onbesliste zeeslag plaats.
Op zondag 10 augustus 1653 lagen beide
vloten voor Ter Heijde. Elke vloot telde meer
dan honderd schepen. Met dit verschil dat de
Staatse vloot uit kleinere schepen bestond
en over minder vuurkracht beschikte. De
Engelse vloot opende de aanval. Al spoedig
sneuvelde Tromp. De zeeslag nam intussen
steeds meer het karakter van een serie
onderlinge duels aan, aangezien de ondiepe
kustwateren het uitvoeren van grote
manoeuvres onmogelijk maakten. Bloedige
entergevechten en succesvolle acties van
branders zorgden voor enorme aantallen
doden en gewonden.
Samen met viceadmiraal Pieter Florisz. en enkele andere kapiteins dekte viceadmiraal
Witte de With de aftocht van 's lands vloot naar Texel. De schade die de Engelse
vloot in de gevechten had opgelopen was zodanig dat Monck besloot huiswaarts
te zeilen.
Tromps missie, het breken van de Engelse blokkade, was geslaagd. Wel was
een man, wekkers gelijcke de aerde niet veel heeft gedraegen en mogelijck in het
toecomende niet lightelick sal sijn te vinden gesneuveld.29
Ondanks de opgelopen schade was de Engelse vloot onder schout-bij-nacht John
Lawson, later nog versterkt door een eskader onder Monck, eind augustus 1653 al
weer in zee. Slecht weer verhinderde de Engelse admiraals de aanval te openen
op de vloot van De With die vanuit Texel honderden koopvaarders naar het
Oostzeegebied begeleidde. Uiteindelijk trok de Engelse vloot zich terug naar haar
thuisbases.30
Vrede
Hoewel in maart 1654 op papier de plannen rond waren voor de uitrusting van
180 oorlogsschepen, was de Republiek economisch gezien aan het einde van haar
Latijn. Terwijl de Engelse vloot in februari al 75 zeilen telde, waren eind april in de
Hollandse en Zeeuwse havens pas 36 oorlogsbodems gereed. De Republiek snakte
naar vrede. Naast de schade aan de oorlogsvloot leden de Nederlandse koopvaardij-
en vissersvloot enorme verliezen. Tijdens de oorlog verloor de Republiek zo'n 200
vissersschepen en tussen de 1000 en 1500 koopvaarders. De blokkades van de
kust en het succesvolle optreden van Engelse kapers brachten de Nederlandse
economie grote schade toe.
Gretig maakten de Staten-Generaal gebruik van het vredesaanbod van Olivier
Cromwell. Hij wilde zo snel mogelijk de relatie met de Republiek normaliseren.
De 'world was wide enough for the merchants and mariners of both nations'.
28
Portret van luitenant-admiraal
Maarten Harpertsz. Tromp
(foto Marinemuseum te Den Helder)
