wordt zo nodig weer financiële hulp verleend voor het aanschaffen van ramen en
het bouwen van kassen. De verkregen producten worden door tussenkomst der
maatschappij eventueel rechtstreeks naar het buitenland verhandeld; een onder
deskundige leiding werkende export-organisatie zorgt hiervoor.
Voor het vervoer der primeurs is op eigen terrein een vliegveld aangelegd. De klm
vervoert op zeer gunstige voorwaarden alle producten.'
Het artikel geeft vervolgens niet minder dan tien redenen waarom tuinders zich
op Nieuw-Haamstede zouden moeten vestigen: 1. uitstekende grond voor lage
huur; 2. goedkope bewerking; 3. zo nodig wekelijks voorschot en financiële hulp;
4. het leveren van planten, zaden en materialen door de moedertuin; 5. voorlichting
inzake keus van gewassen; 6. exporteren door tussenkomst der maatschappij; 7. het
bouwen van woningen of het verstrekken van huisvesting; 8. de mogelijkheid om
zelf eigenaar te worden; 9. goedkope werkkrachten; 10. een schitterende omgeving
wat natuurschoon betreft.
Dezelfde wervingsactie werd ook gehouden in de regio Hoorn-Medemblik. Uit
eindelijk zouden vijf tuinders zich contractueel voor een seizoen vastleggen: Mantel,
Roffel, Bos, Kok en Nijhoff. Ook gecontracteerd werden Johannes Bijma en zijn
knecht Jan Kunst, beiden uit Zuidhorn, en Barten uit Den Haag, maar zij kregen
een langduriger contract.3
Engelse pond gedevalueerd
Intussen ging het steeds slechter met de economie. De Nederlandse regering wilde
coüte que coüte vasthouden aan de gouden standaard; daardoor werd de gulden
relatief duur en stond de export zwaar onder druk. In september liet Engeland de
gouden standaard schieten; het pond daalde met 25 procent binnen een week.
De devaluatie had grote repercussies voor de bloembollenteelt die afhankelijk
was van de export naar Engeland. De bollen waren plotseling niet meer aan de
straatstenen te slijten. Over het per vliegtuig exporteren van bloemen en aardbeien
naar dat land hoefde de nv zich voorlopig geen illusies meer te maken. De nv liet aan
de klm weten dat er het komend voorjaar geen sprake zou zijn van een 'geregelde
en genoegzame toevloed van lading'. In zijn jaarrede verklaarde de burgemeester:
'De landbouw, tuinbouw en bollenteelt, de hoofdbronnen van bestaan in deze
gemeente, hebben een ongekend slecht jaar achter de rug. Vooral de tweede
zomerhelft is voor de prijzen en de afzet buitengewoon slecht geweest De kata-
strofale daling van het Engelse pond op 22 september heeft zijn gevolgen geducht
doen gelden.'
Toen Kees Dussel begin januari 1932 na een bezoek aan Den Haag in Haamstede
terugkeerde, lag er een onaangename boodschap op hem te wachten: de aannemers
Bom en Van der Werf dreigden de nv failliet te laten verklaren omdat ze nog steeds
niet betaald waren voor de eerste vier woningen en intussen wel materialen voor
de volgende serie op het bouwterrein hadden staan. Ook aannemer W. Gilijamse
kwam met een vordering. De nv bleek in een acute liquiditeitscrisis te verkeren.
Het geld van de tweede hypotheek, opgenomen halverwege het jaar daarvoor, was
op. Men kon het personeel niet meer uitbetalen, en de uitbater van De Schouwsche
Boer kon geen grondstoffen meer inkopen. 'Nu ligt dan ook nagenoeg alles stil,"
schreef ir. Dussel aan zijn mededirecteuren, 'en van het zaaiplan kan niets komen.'
Hij zag zich genoodzaakt het akkerbouwbedrijf, waarvan al duidelijk was dat het
moeilijk winstgevend te maken zou zijn, onmiddellijk in te krimpen. Op twee na
werden alle landarbeiders ontslagen (alleen Polderman en M. de Rijke mochten
74
