Problemen met vliegveld
Bij de opening van de tuinbouwschool in Haamstede voorspelden de notabelen
een goede toekomst voor de tuinbouw 'indien normale tijden weer terugkeren'. De
Zeeuwse elektriciteitsmaatschappij pzem legde een elektriciteitskabel naar Nieuw-
Haamstede aan. Alle woningen en het hotel waren nu elektrisch verlicht. Het
passagiersvervoer vanaf het vliegveld overtrof alle verwachtingen. In de zomer
vervoerde de klm de duizendste passagier, en op 19 augustus ging zowaar de eerste
bloemenzending per vliegtuig naar Parijs. Maar diezelfde zomer raakte er tweemaal
een vliegtuig bij de landing buiten het terrein. Bij een van die crashes viel een
gewonde. De onvermijdelijke conclusie was dat het veld voor het type vliegtuigen
dat men gebruikte te klein was: de start- en landingsbanen waren te kort.
De klm drong er bij de nv op aan om het veld groter te maken. De lengte van het
terrein zou minimaal 600 m moeten zijn, dat betekende een vergroting van het
oppervlak met 12 ha. De nv was wel bereid extra grond gratis ter beschikking te
stellen, maar kon of wilde de 4000 gulden die het zou kosten om deze te egaliseren
niet betalen. Het egaliseren van het terrein zou door de gemeente kunnen gebeuren
door werkloze arbeiders in het kader van werkverschaffing, maar die eiste (inmiddels
wel in de gaten hebbend dat de nv er niet best voor stond) waarborgen dat het
terrein dan ook als vliegveld behouden zou blijven. De vennootschap op zijn beurt
bood het veld aan de klm te koop aan (vraagprijs 34000 gulden), maar directeur
Plesman voelde daar niets voor. Hij opperde een constructie waarbij de omringende
gemeenten en de klm gezamenlijk aandeelhouder zouden worden in een nv Vliegveld.
Burgemeester Röell trachtte te bemiddelen, maar zonder succes. Wat was er eigenlijk
aan de hand? In oktober stuurde Plesman de chef van het vliegveld Waalhaven,
L. Brouwer, naar Schouwen om eens poolshoogte te nemen. 'Het oordeel over de nv
Nieuw Haamstede,' zo rapporteerde hij, 'luidde algemeen ongunstig. De heer Dussel
jr. wordt niet bekwaam genoeg geacht als leider van zulk een bedrijf. Thans is naast
(of boven) hem aangesteld de heer Pasveer, van wie de commissarissen verwachten
dat hij de zaak weer op gang zal helpen. Men verwijt de nv niet dat de zaken slecht
gaan, maar wel dat men allerlei mensen die eerst met veel beloften zijn overgehaald
zich hier te vestigen thans op straat zet, zodat deze bij de gemeente Haamstede om
steun moeten komen vragen. Indien de nv in een of andere moeilijkheid zit wordt
op brieven eenvoudig geen antwoord gegeven, en de directies te Haamstede en
te Den Haag trachten de bezwaren op elkander af te schuiven Zeer onlangs
heeft de nv een groot deel van haar personeel ontslagen en haar paarden verkocht.'
Dat was correct, men had besloten met het ontginningswerk en de akkerbouw te
stoppen. Op de teelt van lupine en koolzaad was nog wel wat verdiend, maar de
aardappels bleken onverkoopbaar en werden met omliggende boeren geruild voor
mest. 'Bedrijfsboer' oom Dussel werd ontslagen.6
In december 1932 deelde burgemeester jhr. Röell aan de gemeenteraad mee dat het
ministerie het vliegveld had afgekeurd, zodat de klm was gedwongen haar luchtlijn
te staken. Paniek! De gemeente had geen geld om het veld te kopen, de klm wilde
niet, de nv wilde het terrein wel verhuren maar daarvoor was toestemming van
de hypotheekbank nodig. Enkele dagen van druk overleg volgden, waarbij de
commissarissen naast ir. Dussel ook J. Pasveer als onderhandelaar naar voren
schoven. Op de avond van 20 december kwam er witte rook uit de burgemeesterlijke
schoorsteen: de bank ging akkoord met verhuur, de gemeente zou het (tot 29 ha
vergrote) terrein voor zes jaar huren van de nv voor hetzelfde bedrag (1000 gulden
per jaar) dat de nv ervoor betaalde aan hypotheek- en andere lasten.
77
