SCHIPBREUK - DÉjA VU
De gelijkaardige schipbreuken van de Stad Zierikzee en de Roompot
door Arthur Scheijde
Inleiding
Begin 1841 voer het grote Zierikzeese handelsschip Stad Zierikzee naar Birma in
Oost-Indië (het huidige Myanmar). Na een lange teaigreis ankerde het op 11
december van dat jaar in de buurt van Fort den Haak ten noordwesten van Veere
op Walcheren. De ankerketting van het schip brak die avond tijdens een storm.
Het schip dreef af en leed schipbreuk op een zandbank vlak voor de kust.
Halverwege 1853 kwam ook het grote Zierikzeese handelsschip Roompot na een
lange reis uit de Oost vast te zitten op een zandbank voor Walcheren. De bemanning
verliet het schip, waarna het loskwam en doelloos ronddobberde. Door aan boord
geklommen mannen van een reddingkotter werd het daarna geankerd vlakbij
datzellde Fort den Haak. Ook zijn ankerketting brak in het donker in een storm,
waarop het schip afdreef en zonk tot op de bodem van de zee. Het was een pijnlijk
déja vu voor Zierikzee, de stad waar beide schepen waren gebouwd.
Na Napoleon
De eerste naamloze vennootschap met vrij verhandelbare aandelen, de Verenigde
Oost-Indische Compagnie (voc), was twee eeuwen lang een bron van inkomsten
voor een groot deel van de Nederlandse bevolking. Tijdens de Gouden Eeuw was
Nederland uitgegroeid tot het handelscentrum van de wereld. Na de Vierde Engels-
Nederlandse Oorlog (1780-1784) ging het bergafwaarts met de multinational. Om
reden van schuldsanering werd zij in 1795 genationaliseerd en hield de voc op de
laatste dag van de achttiende eeuw op te bestaan. De periode van Franse overheersing
brak aan.
Na de Franse nederlaag in de Slag bij Leipzig van oktober 1813 trokken de Franse
troepen zich ook terug uit Nederland en kreeg ons land zijn vrijheid terug. Op 16
maart 1815 nam Willem I Frederik van Oranje-Nassau (1772-1843) de titel Koning
der Nederlanden aan en was het Koninkrijk der Nederlanden een feit.
De Nederlandse industrie kreeg het zwaar te verduren doordat de Franse afzetmarkt
verloren ging en Groot-Brittannië voor flinke concurrentie zorgde. Handelsschepen
voor de handel op de Oost waren er niet in overvloed, aangezien de vloot van
de voc tijdens de Franse bezetting was verkocht. Om de bouw van schepen in
Nederland en de handelsvaart te stimuleren richtte koning Willem I in 1821 het
Ionds Nationale Nijverheid op. Bedrijven konden hier langlopende kredieten
krijgen om hun productie te vernieuwen en zich te richten op innovatie. De
Nederlandse Handelsmaatschappij werd daarnaast verplicht om Nederlandse
schepen te gebruiken voor de import van exotische producten als thee, koffie,
suiker en indigo. In steden als Rotterdam, Dordrecht, Middelburg en Zierikzee
begon men weer een jaarlijks toenemend aantal schepen te bouwen.
De Stad Zierikzee
In december 1838 werd in Zierikzee de kiel gelegd voor een houten bark met
koperbeslag van 400 Javalasten dat de naam Stad Zierikzee zou dragen. Een schip
24