Belgische vluchtelingen Begin oktober 1914 opende het Duitse leger de aanval op de stelling Antwerpen, waarop het Belgische leger zich had teruggetrokken. Het gebulder van het zware Duitse geschut was op Schouwen-Duiveland te horen en de branden bij de Antwerpse dokken waren vanaf de Nieuwe Haven in Zierikzee te zien. Na de val van Antwerpen werd het zuiden van Nederland overspoeld door honderdduizenden Belgische vluchtelingen, die een veilig heenkomen zochten in het noorden. Alleen al in Zeeuws-Vlaanderen passeerden 450 000 Belgen de grens. Velen lieten zich met schepen over de Westerschelde zetten en kwamen verspreid over Nederland terecht. Zo arriveerden per schip in korte tijd tweeduizend Belgische vluchtelingen in Zierikzee. De Belgen werden opgevangen in de Concertzaal, waar hospitaalsoldaten hen hielpen met de bagage." Een afgeschermd deel van de Concertzaal hadden de hospitaalsoldaten ingericht als eerste hulppost. Zierikzee had nauwelijks de tijd gehad om zich voor te bereiden op de komst van zoveel vluchtelingen. In de Concertzaal werden noodbedden geplaatst, maar dat was slechts voor de eerste opvang. Zierikzeeënaars gaven massaal blijk van naasten liefde door grote aantallen Belgische vluchtelingen in huis op te nemen. Bij dokter Van der Hoeven verbleven liefst twaalf Belgen. Tegelijkertijd vormde de aanwezigheid van zoveel vluchtelingen een mogelijk gevaar voor de volksgezondheid. Daarom werden in de Nieuwe Kerk 488 Belgische vluchtelingen, het hele garnizoen en bur gers die dat wensten tegen de pokken ingeënt. Niemand van de ruim achthonderd gevaccineerden bleek uiteindelijk besmet. Volgens Van der Hoeven hadden enkele militairen op grond van hun religieuze overtuiging last van gewetensbezwaar tegen de inenting, 'maar een gemoedelijk woord van den Commandant, die met officieren voorging en misschien ook het 5-tal sigaren per man die zijn arm beschikbaar stelde, deden wonderen, ik geloof niet dat er één achterbleef.9 De meeste Belgische vluchtelingen keerden in december 1914 en januari 1915 terug naar hun vaderland, dat inmiddels grotendeels bezet was door de Duitsers. In het voorjaar van 1915 arri veerde een vloot van 72 Vlaamse vissersschepen uit Heist en Zeebmgge in Zierikzee en Brouwershaven. De vissers en hun families bleven wel tot het eind van de oorlog in Zierikzee. Verveling en vermaak In augustus 1914 was de algemene verwachting dat de Grote Oorlog hoogstens enkele maanden zou duren. Ook de Nederlandse legerleiding had in haar plannen geen rekening gehouden met een jarenlange mobilisatie en alle maatschappelijke gevolgen vandien. Zij erkende wel in een vroeg stadium dat verveling een van de grootste bedreigingen voor het moreel van de soldaten was. Al in september 1914 werd de centrale commissie voor ontwikkeling en ontspanning voor gemobiliseerde militairen opgericht. De commissie zette zich jarenlang in voor leeszalen, cursus sen, muziek-, en toneeluitvoeringen en sportwedstrijden voor de gemobiliseerde militairen.10 Daarnaast bekommerden veel particuliere organisaties zich om het lot van de gemobiliseerde militairen. In een stadje als Zierikzee was verveling misschien wel de grootste vijand van de soldaten. Vooral in de lange wintermaanden bestond het gevaar dat groepjes soldaten 's avonds doelloos over straat slenterden of naar de drank grepen. Een plaatselijk comité voor 'ontwikkeling en ontspanning van gemobiliseerden' organiseerde daarom van alles om de militairen te vermaken. In het Huis van Nassau, de Concertzaal en Hotel Juliana werden lezingen en toneelopvoeringen gehouden. 42

Tijdschriftenbank Zeeland

Kroniek van het Land van de Zeemeermin | 2014 | | pagina 44