De Nederlandse neutraliteit was geen vanzelfsprekendheid, maar vergde een voort
durende inspanning. Het leger bleef gemobiliseerd om de grenzen te beschermen.
Tegelijkertijd was het handhaven van wat de 'interne neutraliteit' heette, minstens
zo belangrijk. Burgers mochten onder geen beding door onverantwoordelijk gedrag
de Nederlandse neutraliteit in gevaar brengen. Zeker in de grensstreken kon een
onbeduidend incident of een misverstand tot een mogelijke catastrofe leiden.
In september 1914 moesten alle schietverenigingen hun geweren en munitie, die ze
in bruikleen hadden van het Rijk, inleveren.34 Het Militair Gezag oefende ook op
andere terreinen verregaande controle uit op het leven van burgers. Vooral 'niet-
neutraal' gedrag als smokkel en spionage bestreed het met alle mogelijke middelen.
Spionage
Omdat Schouwen-Duiveland destijds nog een echt eiland was, vormde smokkel
hier een minder groot probleem voor de militaire bevelhebbers dan in een
grensgebied als Zeeuws-Vlaanderen, waar het smokkelen epidemische vormen
aannam. Hier bestond vooral de angst voor spionage en het al dan niet opzettelijk
lekken van militaire geheimen. In juni 1915 schreef de territoriaal bevelhebber aan
alle burgemeesters in Zeeland dat 'een welgezinde Hollander' van inwoners
ongevraagd inlichtingen had gekregen over de sterkte en samenstelling van het
garnizoen in Zierikzee. 'Het behoeft geen betoog dat dit ontoelaatbaar is. Mitsdien
verzoek ik U het noodige te verrichten om de Inwoners Uwer gemeente mede te
deelen dat in 's Landsbelang geen onnoodige mededeelingen nopens militaire
aangelegenheden aan anderen mogen worden gedaan en die aangelegenheden in
geen geval mogen worden besprokene met personen die niet persoonlijk als te
goeder trouw bekend zijn.'35
49
Manschappen leggen een kaartje in een overdekte opstelling. In de Zuidhoek stond een batterij van
12 cm geschut opgesteld ter verdediging van de haven van Zierikzee. De geweren op de voorgrond zijn
aan rotten gezet, (gasd 1914-1918, O 5266)
