Het vertrek
Begin 1918 zaten er nog ongeveer zeshonderd Belgen in Zierikzee. Het overgrote
deel van hen kreeg ondersteuning. Eind 1918 ging het om 107 gezinnen en 37
alleenstaande personen of, anders uitgedrukt: 365 volwassenen en 179 kinderen.
Op 11 november 1918 werd in een spoorwegwagon in het bos van het Franse
Compiègne de wapenstilstand gesloten waarmee een einde kwam aan de oorlog.
In november en december keerden de Vlaamse vissers terug naar hun woonplaatsen.
Eind november sloot de school. Begin 1919 liep het aantal Vlamingen verder terug.
In maart volgde het bericht dat alle Belgen zonder bezwaar konden terugkeren naar
hun land. De Belgische regering nam de reiskosten voor haar rekening. De houten
woningen werden in de loop van 1919 afgebroken.
Enkele vissers bleven nog in Zierikzee achter. Zo waren twee Heistenaars in 1919
werkzaam bij de familie Schot van de ZZ 8. In de jaren twintig vertrokken de laatste
Heistenaars. Enkele huwelijken tussen Zierikzeese jongens en meisjes uit Heist en
Zeebrugge waren het resultaat van het verblijf. Op een na vertrokken de jongens
mee naar Vlaanderen. Dat gold ook voor enkele Zierikzeese meisjes die met hun
Vlaamse mannen meegingen.
(Deze bijdrage is een uitgebreide versie van een artikel dat onder dezelfde titel
verscheen in het tijdschrift: Consent over de oude zeilvaart op de Scheldevoorjaar
2014, 2-6.)
Bronnen:
66
Gemeentearchief Schouwen-Duiveland, Zierikzee:
Archief Gemeente Zierikzee, inv.nrs. 3030 (Notulen gemeenteraad, 1915), 3170 (Notulen Burgemeester
en Wethouders, 1915), 3266 (Jaarverslagen, 1914-1917), 3267 (Idem, 1918), 4302 (Correspondentie,
1915, nr. 19), 4322 (Idem, 1916, nr. 19); 4344 (idem, 1917, nr. 19), 4366 (Idem, 1918, nr. 19), 4383 (Idem,
1919, nr. 34), 4375 (Idem, 1919, nr. 549); Verblijfregisters; Geboorte-, huwelijks- en overlijdensakten
Zierikzee, 1914-1918.
Archief van het Comité tot hulpverlening aan vluchtelingen te Zierikzee, 1914-1916, inv.nrs. 1-5.
Literatuur:
Demasure, Brecht, 'Visserij en de Eerste Wereldoorlog. Den oarienk eeft uus geredin: De Grote Rede,
uitgave: Vlaams Instituut voor de Zee, 2013, 36, 90-96.
Hoeven, A. van der, Geschiedenis van de Mobilisatie te Zierikzee, Augustus 1914-November 1918,
Zierikzee 1925.
Lokker, J.P.J., 'De grote vlucht. Belgische vluchtelingen op Schouwen-Duiveland', in: Kroniek van het
land van de zeemeermin (Schouwen-Duiveland), 21, 1996, 57-70.
Postma, C., 'Bommen op Zierikzee in 1917', in: Kroniek van het land van de zeemeermin (Schouwen-
Duiveland), 19 (1994), 69-82.
Schot BWzn., J., 'Vlaamse vissers als vluchtelingen in Zierikzee (1914-1918)', in: Kroniek van het land
van de zeemeermin (Schouwen-Duiveland), 12, 1987, 83-92.
Verslag van het Provinciaal comité tot hulpverleening aan vluchtelingen in Zeeland, augustus 1914-
1 juli 1915, Middelburg z.j.
Zwemer, Jan, Onrust en welvaart. Het platteland van de Zeeuwse eilanden in het tijdvak van de
Eerste Wereldoorlog, 1910-1922, Vlissingen 2011.
Zwemer, Jan en Barth, Allie, Zeeland tijdens de Eerste Wereldoorlog, Goes 2014.
