('Zierikzee ontgroeid') verhuisde daarom naar de hoofdstad. Na een onderzoek door
externe deskundigen moest er massaal op de portefeuille worden afgeschreven.
Toen brak de oorlog uit, de huizenprijzen stegen. De panden in eigendom, jarenlang
een molensteen om de nek van de Insulaire, werden plotseling een waardevol bezit.
De bank ging weer winst maken en werd uiteindelijk overgenomen en geliquideerd.
Dankbetuiging
Voor hun deskundige inbreng ben ik Annette van Valkenburg en Kees Bol zeer
erkentelijk.
Noten
Literatuur
62
1 Het woord Insulair betekent 'eilandelijk'. De bank had niets te maken met Insulinde, het voormalig
Nederlands-Indië.
2 Een Kamper Ui is een spotverhaal waarin de pretenties en domheid van de bewoners en vooral de
bestuurders van bepaalde plaatsen belachelijk worden gemaakt.
3 De grootste Nederlandse hypotheekbank was de Rotterdamse (70 miljoen gulden), daarna kwamen
de Friesch-Groningsche, de Nederlandsche, de Nationale, de Utrechtsche (ca. 50 miljoen) en de
Westlandsche (46 miljoen).
4 Het zelf inkopen van een pand op een executieveiling kost de bank in principe niets, de opbrengst
vloeit immers geheel terug naar de schuldeiser, de bank. Maar vaak was het onroerend goed door
de achterstallige debiteur slecht onderhouden en dus minder waard geworden. Het zelf inkopen
van onroerend goed werd door veel hypotheekbanken als een laatste redmiddel beschouwd.
5 Als de opmerking van mr. Du Croo juist was, hadden de pandbriefhouders slecht opgelet. De plaats
en aard van de beleggingen waren voor iedereen in het jaarverslag en in de dagbladen te lezen.
6 Een aan de Brouwershavense dichter Jacob Cats toegeschreven uitspraak. Cats was zelf door te
investeren in landbouwgrond zeer vermogend geworden.
7 Juridisch stonden de aandeelhouders zwak; met de aankoop van een aandeel hadden zij de
verplichting tot bijstorten op zich genomen. Pandbriefhouders konden alleen in uitzonderlijke
gevallen gedwongen worden met een lagere rente genoegen te nemen (via de zogeheten
Schuldbrievenwet), maar die had alleen betrekking op stukken die na 1934 waren uitgegeven.
Daarvan had de Insulaire er niet veel.
Boot, C.J., '50 jaar Vliegveld Haamstede', in: Kroniek van het Land van de Zeemeermin, 2005.
Burgert,R., BoumaJ.L., en Visser, H. (redactie), 75jaar Nederlandse Vereniging van Hypotheekbanken, 1981.
Broek, J.E. van den, Memoires (ongepubliceerd), ter beschikking gesteld door J.E.J. van den Broek
te Veldhoven.
Coeverden, L.J. van, Van Zilveren Daken, brochure uitgegeven door de Westlandsche Hypotheekbank, 1968.
Hueting, B., en Sanders, A., Organisatie, administratie en controle van Hypotheekbanken, Purmerend, 1957.
Korndorffer, J.J., 'Het herstel van het krediet der Hypotheekbanken', in: Economisch-Statistische
Berichten, jaargang 20, 1935.
Steenhof de Jong, J.G., 'Projectontwikkeling in crisistijd - de nv Land- en Exploitatiemaatschappij
Nieuw Haamstede', in: Kroniek van het Land van de Zeemeermin, 2013-
Willemsen, C., Bankieren in Zierikzee, 180 jaar Nutsspaarbank 1819-1999, speciale uitgave van de
Kroniek van het Land van de Zeemeermin, 2005.
Woud, J. van der, De Hypotheekbank, haar wezen en hare waarde, Amsterdam, 1947.
Jaarverslagen Insulaire Hypotheekbank nv: Bibliotheek Gemeentearchief Schouwen-Duiveland 5184
(1905-1914), Nationaal Archief Den Haag 2.25.68 nrs. 8599 t/m 8601 (1916 t/m 1942).
Jaarboekjes van de Vereniging van Directeuren van Hypotheekbanken.
Krantenarchieven: via Krantenbankzeeland.nl (locaal) en Delpher.nl (landelijk). Vooral de artikelen in
De Telegraaf en het Algemeen Handelsblad bevatten gedegen en vaak kritische analyses.
