1850: de nieuwe Provinciewet
De Provinciewet van 1850, een uitvloei
sel van de onder Thorbecke in 1848 tot
stand gekomen nieuwe grondwet, zorgt
voor een enorme verandering. De oude
standenvertegenwoordiging wordt op
geheven. Voortaan worden alle afge
vaardigden gekozen per kiesdistrict.
Het kiesdistrict Middelburg (het eiland
Walcheren) heeft elf Statenleden op 1176
kiezers; het kiesdistrict Goes (Zuid-
Beveland en het land van Hulst) heeft
elf leden op 955 kiezers; het kiesdistrict
Sluis (West- en Midden-Zeeuws-Vlaan
deren) heeft tien leden op 916 kiezers;
het kiesdistrict Zierikzee (Schouwen-
Duiveland, Tholen, Sint Philipsland en
Noord-Beveland) tenslotte heeft tien
leden op 1065 kiezers. Het aantal
kiezers bedraagt op dat moment nog
geen 3 procent van de totale bevolking.
Bij de verkiezingen op 9 september
1850 brengen in het kiesdistrict Zierikzee 656 kiesgerechtigden hun stem uit. Uit de
meer dan vijftig kandidaten worden gekozen: burgemeester M.C. de Crane, jhr. mr.
J.F. Schuurbeque Boeije en gemeentesecretaris mr. W.J.P. Kroef te Zierikzee en
H. Moolenburgh te Zonnemaire, naast mr. K. Wagtho te Tholen en A.A. Mooijaan
te Colijnsplaat. Twee weken later vindt een herstemming plaats voor de resterende
vier plaatsen. Daarbij worden gekozen jhr. W.D. de Jonge te Zierikzee, C. van de
Stolpe te Bruinisse, Job van der Have te Ouwerkerk en W.J. van Voorst Catshoek te
Tholen. Van der Have en Van der Stolpe treden voor het eerst toe tot Provinciale
Staten. Jhr. mr. J.F. Schuurbeque Boeije wordt in de eerstvolgende vergadering tot
gedeputeerde verkozen. Als hij in 1853 wordt verkozen tot lid van de Tweede
Kamer, treedt hij af als gedeputeerde.
In 1852 wordt het aantal kiesdistricten verhoogd van vier naar zes: Middelburg,
Goes, Hulst, Sluis, Tholen en Zierikzee. Noord-Beveland valt voortaan onder het
kiesdistrict Goes en de eilanden Tholen en Sint Philipsland vormen samen het
nieuwe kiesdistrict Tholen dat drie leden mag afvaardigen. Het nieuwe kiesdistrict
Zierikzee (Schouwen-Duiveland) heeft zes afgevaardigden. Vervolgens moet op
grond van de wet van 5 november 1852 (Staatsblad no. 197) in iedere provincie een
lijst worden opgemaakt waarin wordt bepaald in welk kiesdistrict elk lid der
Provinciale Staten 'geacht wordt te zijn verkozen'. A.A. Mooijaart te Colijnsplaat
wordt geacht in het kiesdistrict Goes te zijn verkozen en mr. K. Wagtho en W.J. van
Voorst Catshoek uit Tholen in het nieuwe kiesdistrict Tholen. Datzelfde wordt
bepaald ten aanzien van C. van de Stolpe, de burgemeester van Bruinisse, hoewel
hij op Schouwen-Duiveland woont. De andere zes zittende Statenleden worden
beschouwd als te zijn verkozen in het nieuwe kiesdistrict Zierikzee. Vervolgens
wordt op 7 april 1853 per loting bepaald wie in 1853 aftredend is en wie in 1856.
Het aantal Statenleden vanuit de kieskringen ligt tot 1919 vast. Hoewel in de loop
der tijd het aantal inwoners en kiezers in bijvoorbeeld Walcheren beduidend sneller
65
Job van der Have (gasd, nr. d 0261A)
