antwoord. Het Russische avontuur was voorbij. Aan het waterschapsbestuur vertelde
de ingenieur dat hij zich 'wederom geheel aan Schouwen' zou geven.
Onhoudbaar
Dat bleek maar gedeeltelijk het geval. Rost maakte Ilckens ontslag uit de Germaanse
SS zonder medeweten van Mussert ongedaan. Daar ging wel wat discussie met de
Duitsers aan vooraf. Ilcken volgde een cursus in het SS-opleidingscentrum Avegoor,
inclusief het vak pistoolschieten. In juli 1943 legde hij als 'SS-Mann' de eed af op de
Führer, de dag daarop werd hij bevorderd tot Unterscharführer (sergeant). Maar het
royement uit de NSB bleef voor hem niet te verkroppen. Het gevolg was dat hij
zich zeer negatief bleef uitlaten over Mussert en zijn beweging. De zin 'De NSB is de
enige toegelaten anti-Duitse beweging in Nederland' kwam herhaaldelijk in zijn
correspondentie voor. Soortgelijke kreten uitte hij ook openlijk in gesprekken met
NSB'ers, waarbij hij vaak opschepte over zijn goede contacten met Rost en met
SS-topman Rauter. Dat viel zowel bij Dekker als bij de SS heel slecht. SS-Obersturm-
führer Jansonius schreef aan Feldmeijer dat de positie van Ilcken 'door zijn ontaktisch
optreden in Zeeland onhoudbaar is'. Die was het daarmee eens. 'Het zou het beste
zijn wanneer hij zich als SS'er in het Oosten als ingenieur zou inzetten.' Met
Feldmeijer kwam Ilcken overeen dat wanneer daar een geschikte functie voor hem
zou opdoemen, hij die zou accepteren en dat hij daartoe een soort sabbatical zou
opnemen. Daarover was al met het waterschapsbestuur overlegd.
Rost van Tonningen vond inderdaad een baan voor hem in de Oostprovincie. Deze
keer ging het om een functie bij het bouwbedrijf Nederlandse Oost Bouw (NOB),
een dochteronderneming van de NOC. Helaas, de eerder door Ilcken geschoffeerde
directeur Krantz wees het voorstel resoluut af. 'De Heer Ilcken neigt sterk tot
fantasterij en heeft verder te sterke neigingen zijn eigen geldelijk belang te dienen.
Het moge waar zijn, wat ondergetekende overigens niet kan beoordelen, dat hij
aanvankelijk destijds zijn verdienste voor de beweging heeft gehad, anderzijds is
zijn reputatie in Zeeland niet al te best.' Nog eenmaal sprong Rost van Tonningen
voor hem in de bres. Ilcken is dan weliswaar een solist, schreef Rost aan Rauter,
maar 'ik mag hem persoonlijk erg graag. We moeten daarom iets voor Ilcken doen.'
Zover zou het niet komen. De militaire verhoudingen in Europa waren definitief
veranderd. De Russen rukten op, de geallieerde luchtmacht bombardeerde Duitsland
dag en nacht. De invasie in het westen kon niet lang op zich laten wachten.
Inundatie
De Duitse verdediging aan het westelijk front bestond uit de Atlantikwall, een
aaneengesloten bunkerstelsel langs de kust van Nooiwegen tot Spanje. Ook de kop
van Schouwen was overdekt met verdedigingswerken. Die linie was sterk maar
ondiep; als de vijand er ergens doorheen zou breken, of er met parachutisten achter
zou landen, kon alles van de landzijde af worden opgerold. Daarom was er tussen
Renesse en de Schelphoek een zogenaamd landfront aangelegd met tien bebunkerde
steunpunten. Men had evenwel niet genoeg manschappen om die voldoende te
bezetten. Op 1 januari 1944 schreef een Duitse officier een memorandum aan de
legerleiding met de aanbeveling om het gebied achter de kust gedeeltelijk onder
water te zetten. 'Met water kan men manschappen vervangen,' aldus Hauptmann
Schmidt. De waterhoogte zou zo gering moeten zijn dat de vijandelijke inzet van
boten of watervliegtuigen onmogelijk zou zijn terwijl de hoger gelegen wegen voor
de verdedigers beschikbaar zouden blijven. De Duitse plannen spraken in eerste
100
