dat Ilcken 'niets te bevelen kan hebben als hij daarvoor geen papieren kon
overleggen'. Ilcken vertrok met stille trom en ging terug naar Den Haag waar hij
zich bij zijn legeronderdeel voegde.
Waarom maakte Ilcken deze tweede risicovolle overtocht in het zicht van de
bevrijding? Met het Ersatzkommando konden de reizen niets van doen hebben, bij
het waterschap liet hij zich niet zien en het is bijna niet voor te stellen dat hij nog
een rol dacht te kunnen spelen bij de machtsoverdracht. Een plausibele verklaring
is dat hij nog bepaalde zaken uit zijn huis wilde redden. Zo dat al gelukt is zag hij
daarbij het een en ander over het hoofd. Dat blijkt uit een gebeurtenis waarvoor we
een kleine sprong in de tijd moeten maken. Op 15 april 1949 namelijk, Ilcken zat
toen al bijna vier jaar in voorarrest, werd een bijzondere vondst gedaan. Zijn vroe
gere woning in Zierikzee was door de gemeente gekocht en in gebruik genomen
door de Centrale Dienst Bouw- en Woningtoezicht Noord-Zeeland. Toevallig ont
dekte directeur A.J. Argelo in de bodem van een kast een luik dat toegang bleek
te geven tot een geheime ruimte onder de vloer. Hier werden zeven schilderijen en
een marmeren borstbeeld van Hitier aangetroffen, een radio, een grammofoon, 164
stuks linnengoed, tapijten, diverse koperen voorwerpen (die Ilcken bij de Duitsers
had moeten inleveren), 178 boeken met voornamelijk nationaalsocialistische
literatuur, kaarten van de Krim en Oekraïne, een SS-uniform (de inventarislijst
vermeldde onder andere '1 uniformpet zonder klep met mot'), fotoalbums en tal
van documenten.7 Het materiaal werd, na onderzoek door de recherche, in vier
kisten overgedragen aan het Nederlands Beheers Instituut NBI dat het vermogen
van gedetineerden beheerde. De schilderijen van de Führer pasten er niet in, aldus
het proces-verbaal.
Voorarrest en berechting
Na de capitulatie probeerde het Ersatzkommando vanuit Den Haag via IJmuiden
naar Duitsland te vluchten maar dat ging niet door. De groep werd in Den Helder
door de Canadezen krijgsgevangen gemaakt en belandde met tussenstops in
Amsterdam, Hilversum en Almelo in krijgsgevangenkamp Esterwegen bij Paderborn.
Pas daar kreeg men in de gaten dat zich een Nederlander tussen de Duitse
gevangenen bevond. Ilcken werd overgebracht naar De Harskamp op de Veluwe,
een detentiecentrum waar alle
Nederlandse SS'ers (duizenden!)
werden vastgehouden. Hilde
was al in IJmuiden opgepakt en
opgesloten in een vrouwenkamp.
Hoewel ze zich er in 1941 nog
over had beklaagd dat ze geen
lid kon worden van de Duitse
Reichskulturkammer omdat ze
door haar huwelijk Nederlandse
was geworden, kon ze zich
van die nationalisatie nu niets
meer herinneren. Ze verklaar
de Rijks-Duitse te zijn, werd op
23 mei de grens overgezet en
vestigde zich in Manderscheid
in Duitsland.
106
Anton Mussert tijdens het proces waarin hij ter dood werd
veroordeeld, november-december 1945 foto Historiek.nl)
