heemraden op 18 februari 1944 wel voorgespiegeld dat zoet water gebruikt zou
worden, maar is direct daarna voorbereidingen gaan treffen voor de inundatie met
zeewater en heeft al vijf dagen later de eerste buitensluis laten openen. Dat de
Duitsers het eiland waarschijnlijk ook zonder Ilcken wel onder water gekregen
zouden hebben, zoals ir. Swaters tijdens het strafproces getuigde, veranderde
volgens zijn rechters niets aan zijn verantwoordelijkheid. Het ging niet zozeer om
het resultaat, het ging erom dat hij zich geheel vrijwillig en met zichtbaar enthou
siasme voor de Duitse Wehrmacht had ingezet.
Ilcken was een handlanger, een collaborateur, maar geen oorlogsmisdadiger in de
zin dat er door zijn directe toedoen mensen zijn overleden of in concentratiekampen
terechtgekomen. Hij kreeg een eerlijk proces: hij had een advocaat, had ruim de tijd
zich op zijn verdediging voor te bereiden, kon getuigen oproepen en in hoger
beroep gaan, dat was geen vanzelfsprekendheid bij de Bijzondere Rechtspleging!
Maar zijn ontkenningen en gedraai, zijn gebrek aan zelfinzicht en aan bereidheid
het eigen falen onder ogen te zien hebben hem bepaald geen goed gedaan. Hij is
met een gevangenisstraf van twaalf jaar ook naar de maatstaven van zijn tijd zwaar
gestraft, even zwaar als Jan Dekker overigens.
De echtelieden sleten hun verdere leven in Den Haag. Hilde ging weer schilderen.8
Hij overleed in 1979, zij in 1988.
Noten
109
1 Drie van haar schilderijen bevinden zich in het Stadhuismuseum in Zierikzee in depot. Een werk hing
lange tijd in het waterschapshuis; het was aangeboden door het personeel bij de opening van het
gebouw in 1937. Een ander werk, een stilleven, kwam nog in 1995 in het nieuws omdat op de
achterkant een portret van Jaap Schot BWzn. uit Zierikzee bleek te zijn geschilderd.
2 In de aanloop naar Ilckens strafproces kon de beschuldiging van spionage niet hard gemaakt worden
en deze vormde dan ook geen onderdeel van de aanklacht. Volgens hem tekende en schilderde zijn
vrouw veel in de duinen en werden haar werkstukken opgerold naar Duitsland gestuurd om daar te
worden verkocht. Voor de aanwezigheid van deze werken in Duitsland hebben wij overigens geen
aanwijzingen kunnen vinden.
3 Boogerd vertrok naar Oldenburg om een opleiding tot chirurg te gaan volgen. Hij overleed in 1945 in
Duitsland ten gevolge van een bombardement.
4 President-commissaris van de NOC was NSB-prominent P. van Leeuwen Boomkamp die ook een rol
speelde als financier bij de verkoop van Nieuw-Haamstede aan J.J. van Monsjou in 1943. In Een Eeuw
Nieuw-Haamstede suggereerden wij dat J.S. Korteweg als tipgever voor die transactie had gefunctioneerd.
Met wat wij nu weten is het waarschijnlijker dat dat Ilcken geweest is, die opereerde immers op een
veel hoger niveau binnen de NOC dan Korteweg. Ook is het vermoedelijk Ilcken geweest die Korteweg
aan een baantje bij het NOC geholpen heeft.
5 De NSB-bakker Moerland uit Nieuwerkerk maakte het wel heel bont: omdat zijn dorp geëvacueerd was
bakte hij zelf niet meer maar liet zich door twee collega's uit Zierikzee betalen wegens gederfde
inkomsten. De regeling was goedgekeurd door Referent Korte.
6 Beide zonen overleefden de oorlog. Jan Willem kwam, gewond, in een Russisch krijgsgevangenkamp
terecht, waaruit hij pas in 1953 werd vrijgelaten. Hij overleed op 8 augustus 2015 in Heusenstamm,
Duitsland. Anton werd in het voorjaar van 1945 door de Russen bevrijd. Hij emigreerde naar de
Verenigde Staten.
7 Onder de documenten waren de aantekeningen en concepten voor de voordrachten van Arnold uit de
periode 1940-1942 en de zogenaamde Hitler-brief van Hilde. Ze werden te laat ontdekt om nog in de
strafprocessen tegen de twee gebruikt te worden. Ze berusten nu bij het Nederlands Instituut voor
Oorlogsdocumentatie NIOD.
8 Het Haags Gemeentemuseum heeft in de collectie een door Eline Cremers in 1970 getekend portret van
Hilde achter haar schildersezel.
