WATERWERKERS, DE ROL VAN VAN OORD OP
SCHOUWEN-DUIVELAND VAN 1953-1986
Een geschiedenis van lef, risico durven nemen en standvastigheid
door drs. Rob C. van Leeuwen
Aanleiding en inleiding
Dit jaar bestaat de Oosterscheldekering dertig jaar. De afsluiting van de Oosterschelde
is in feite het sluitstuk van de Deltawerken. De bedrijven van Van Oord spelen
vanaf de herstelwerkzaamheden na de Watersnoodramp en vervolgens bij de uit
voering van dit laatste huzarenstuk van de Deltawerken een belangrijke rol. Maar
hoe zat en zit dit bedrijf nu precies in elkaar? We gaan op zoektocht.
We staan stil bij de historie van een van de belangrijkste spelers bij herstelwerkzaam
heden na de Watersnoodramp van 1953 en de verdere ontwikkelingen van het
Deltaplan rondom Schouwen-Duiveland. Allereerst wordt de stormachtige ontwikke
ling van dit bedrijf vanaf de grondlegging in 1868 tot heden beschreven. Daarnaast
zullen we stilstaan bij de werkzaamheden die dit bedrijf, of onderdelen daarvan, op
dit eiland in de periode na de Watersnoodramp tot en met de voltooiing van het
laatste en grootste werk van het Deltaplan in 1986 hebben verricht.
Waar is het allemaal begonnen
Aan het begin van de achttiende eeuw, om precies te zijn in 1709, vestigt ene Rijck
van Cortenoort zich vanuit Oudewater met zijn gezin in De Werken. Werkendam en
De Werken zijn in die tijd twee zelfstandige gemeenten. De beide kernen liggen
tegen elkaar aangebouwd. Wie Van Oord noemt, heeft gelijk de associatie met
Werkendam, en andersom roept de naam Werkendam de levende herinnering op
aan de familie Van Oord. In de loop van de volgende eeuw breidt de familie zich
in het Werkendamse enorm uit, getuige de uitgebreide stamboomgegevens. De
hele familie wordt in die tijd gekenmerkt door een hoge mate van godvrezendheid
en de daarbij behorende calvinistische eigenschap van een hoog arbeidsethos. Er is
zeker geen sprake van welstand, want het overgrote deel van de familie werkt in
loondienst en dat is in die periode geen vetpot. Het echte ondernemersbloed open
baart zich bij ene Govert van Oord, geboren in 1840. Govert is de zoon van Jan van
Oord en zijn echtgenote Anna Van Oord-Visser. Govert verdient zijn geld als
arbeider in de grienden. Het vak van houthakken in de grienden leert hij al jong
van zijn vader. Al snel blijkt hij een ambitieuze en doortastende werker. De eerste
tijd gaat hij in het griendwerk van baas naar baas. Rond 1865, als hij een jaar of
vijfentwintig is, wordt Govert de kans geboden om onderbaas te worden bij een
griendbedrijf in Sliedrecht met de naam Van de Wetering. Dat is een grote uitdaging.
Hij krijgt bij dit bedrijf op relatief jonge leeftijd al redelijk veel verantwoordelijkheid,
want hij moet jonge, maar ook oudere griendwerkers stimuleren en opleiden. Voorts
moet Govert al het werk voorbereiden en de administratie bijhouden. En dat is nog
niet alles: hij leert de waarde te bepalen van griendpercelen en het zo voordelig moge
lijk vervoeren van het griendhout naar de klanten. De administratie is niet zijn ding,
maar hij slaagt er toch in om alle genoemde taken naar behoren uit te voeren. In die
tijd spreekt men nog niet van managers, maar hij is het natuurlijk wel. Met al dat werk
verdient hij per week twee gulden en vijftig cent meer dan bij zijn vorige werkgever.
111
