'BRINIO'S BRIEVEN UIT ZIERIKZEE'
Een beeld van Schouw en-EHiiveland uit het begin van de twintigste eeuw
door G J. Kouwen
Lezers en lezeressen! Weest gegroet, vooral gij, lieve, bekoorlijke lezeressen, die ik meer
lief heb dan mijzelven, weest gegroet. Lacht, bid ik u, niet, want als gij wist, hoe ik
getobd, hoe ik dag en nacht gepeinsd heb over een behoorlijke inleiding voor de brieven,
die ik af en toe in dit blad zal schrijven, dan zult gij wel niet uw fijn linnen, of gekleurd
katoenen zakdoek voor den dag halen om uw tranen te drogen, maar dan zult gij mij
toch zeker niet onbarmhartig staan uit te lachen, alsof ik een dwaasheid had gezegd, die
een hansworst mij zou benijden.
Met deze inleiding introduceert de onder pseudoniem schrijvende Brinio zich bij de
lezers van de Zierikzeesche Nieuwsbode. Vanaf 1 november 1900 worden gedurende
ruim twintig jaar - soms onregelmatig - zijn 'Brieven uit Zierikzee' in de Nieuwsbode
geplaatst.
Het begin van de twintigste eeuw is een periode geweest waarin op Schouwen-
Duiveland, net als in de rest van Nederland en daarbuiten, vele veranderingen
plaatsvonden. Technische veranderingen zoals de tram en de auto. En ook de
sociale gevolgen van de Grote Oorlog met zijn vele Belgische vluchtelingen. Er werd
nagedacht over en er werden initiatieven genomen op het gebied van industrialisatie,
gezondheidszorg en recreatie. Kortom de zo vertrouwde wereld veranderde. En deze
nieuwe tijd leek haast te maken. Het is in deze periode dat er regelmatige 'Brieven
uit Zierikzee' van Brinio verschijnen.
Inhoudanalytisch onderzoek in verschillende landelijke dagbladen laat trouwens
zien dat in de voorliggende periode van I860 tot 1898 de inhoud van de kranten in
Nederland ook veranderde en een fundamentele wijziging onderging. Het accent
verschoof van internationaal nieuws naar nationaal en lokaal nieuws. Het oude
knip- en plakwerk van het ruwe materiaal uit buitenlandse kranten, dat vervolgens
licht bewerkt werd, liep terug van 52 procent in 1880 naar 20 procent in 1898.
En er veranderde nog meer. Een nieuw fenomeen was de komst van de sportverslag
geving. En ook het feuilleton doet rond 1900 zijn intrede. De meeste landelijke
kranten bestonden daardoor niet langer meer uit een hoofdredacteur met ondersteu
ning van een of twee redacteuren. In Zierikzee werd de krant volgeschreven door
een hoofdredacteur die nu door een redacteur werd ondersteund.
Rond 1910 is er binnen de journalistiek sprake van een periode van standaardisering
van routines en vormen. En daarnaast een constante drang om te veranderen.
De klassieke opiniërende journalist was niet meer de enige schrijver. Hij kreeg
collega's die zich meer met het waarnemen en beschrijven van feitelijke gebeur
tenissen gingen bezighouden. Men ging zich landelijk organiseren. Er kwam een
Nederlandse Journalisten Kring, die in 1897 in heel Nederland 187 leden had.
In 1925 was het ledenaantal gestegen tot 495.1 En in deze bloeiperiode van de
journalistiek verschenen de brieven van Brinio in de Zierikzeesche Nieuwsbode.
De reden dat hij gebruikmaakt van een pseudoniem is, zoals hijzelf schrijft, om
'vrij [te] schrijven over al wat mij in de gedachten opkomt. Want van de Redactie
heb ik bedongen le droit de tout dire (het recht om alles te zeggen) met dien
71
