De beschuitbakker
de plankensnijder een vaak folkloristische voorstelling uit. Tegen Sint-Nicolaas vulde
de bakker de voorstelling met speculaasdeeg en sneed het met een vlijmscherp
broodmes los van het overgebleven deeg. Met een fikse handbeweging sloeg hij
de deegafdruk uit de plank. Talloze speculaaspoppen (vrijers, vrijsters, dieren en
allerhande aantrekkelijke figuren), werden gebakken en te koop aangeboden.
Het laatste kwartaal waren dat de 'speculaösjes', de minikoekjes, die ook uit een
speculaasplank werden geslagen. Omdat elke plank de nodige slagen kreeg te
verduren, sleten en spleten ze snel. Ze gingen dus niet zo erg lang mee. Maar als
een snijder langskwam met een aanbod, werden ze snel vervangen. Karrevrachten
speculaas bakte iedere bakker de jaren door. Zowel bruine als ook gesuikerde
speculaas. Het was een uitermate gewild product. Een grote vooruitgang begin
twintigste eeuw was de komst van de zogenaamde speculaasmachine. Ter
vervanging van de speculaasplank schafte menig bakker zo'n apparaat aan. Met
behulp van een slinger zorgde een metalen wals met speculaasvormpjes via een
transportbandje voor een grote hoeveelheid exemplaren. Het hele jaar door werden
verschillende walsen gebruikt, bijvoorbeeld voor de aanmaak van kerstkransjes.
Mijn vader had zelfs een wals met daarin koekvormpjes met zijn eigen naam.
Cursussen voor ervaren bakkers
Van de bakker werd veel vakmanschap en inventiviteit verwacht, en dat terwijl
hij aanvankelijk nooit een vakdiploma had behaald. Toch was het bakken van
het dagelijks brood geen avontuur. Gaandeweg groeide de gezel in het vak tot
volwaardig broodbakker. Pas na de Tweede Wereldoorlog kwam het fenomeen
bakkerscursus. Veel jonge bakkers lieten zich graag op de hoogte brengen van al wat
101
