90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
1946
1947
1943
1944
1945
1940
1941
1942
Aantal oorlogsslachtoffers van Schouwen-Duiveland, naar jaar van overlijden
het leven. Het bleek bijna altijd te gaan om personen die al voor de oorlog naar
de koloniën waren verhuisd. Wij beschouwen ze dan niet meer als inwoner. Er is
één uitzondering: Frans Jens overleed in 1943 op Java hoewel hij nog in Dreischor
als inwoner geregistreerd stond. Hij moet zich toen al in Japanse gevangenschap
bevonden hebben. Over de achtergrond van zijn verblijf daar weten wij niets.
Conclusie
Het aantal slachtoffers uit Schouwen-Duiveland is veel groter dan wij aanvankelijk
aannamen. In dit artikel beschrijven wij er 205, en het valt niet uit te sluiten dat er
nog personen aan onze aandacht zijn ontsnapt. Wanneer zij worden ingedeeld naar
de datum van overlijden dan valt op dat de helft van alle slachtoffers is gevallen na
1 oktober 1944. Op dat moment komt het eiland in de frontlinie te liggen, treden
de bezetters bikkelhard op tegen alle vormen van verzet en wordt de toestand voor
de dwangarbeiders in Duitsland zeer slecht. De slachtoffers zijn vooral dertigers en
veertigers (ongeveer de helft) en in grote meerderheid mannen (80 procent).
Tijdens de Duitse inval in mei 1940 sneuvelen maar enkele inwoners. Zes inwoners
komen het eerste oorlogsjaar om ten gevolge van zeemijnen. In 1941 valt maar
één slachtoffer, een zeeman. In 1942 sneuvelen vijftien inwoners in de Javazee
of op koopvaardijschepen. Ook komen de eerste Joodse slachtoffers om in de
vernietigingskampen. In 1943 overlijden bijna alle nog in leven zijnde Joden en
vallen er meer dan twintig doden bij de beschieting van drie veerboten rond het
eiland. Ook overlijden de eerste in Duitsland tewerkgestelde dwangarbeiders.
In 1944 wordt Schouwen-Duiveland, met uitzondering van de Westhoek, onder
water gezet en moeten 17 000 van de 24 000 bewoners evacueren. De gedwongen
tewerkstelling in Duitsland eist steeds meer levens.
Vanaf september 1944 wordt het eiland frontgebied. De geallieerden veroveren
West-Brabant, de Bevelanden, Tholen, Sint Philipsland en Walcheren, maar
Schouwen-Duiveland blijft in Duitse handen en wordt het doelwit van
aanhoudende bombardementen en beschietingen, met tientallen doden tot gevolg.
Tien verzetsstrijders worden in Renesse ter dood gebracht, acht overlijden in een
concentratiekamp
126
