41 Das Rutliein Liederbuch fur Schweizersanger: enthaltend eine Auswahl beliebter vierstimmiger
Lieder für Manner-Gesang, St.Gallen 1861.
42 The Fellowship Hymnbook, gepubliceerd door National Council of Adult School Unions in
samenwerking met National Council of PSA Brotherhoods (PSA=Pleasant Sunday Afternoons). De
bundel is getypeerd als 'een vreemd mengsel van traditionele kerkliederen en gospelhymns uit
de traditie van Sankey en Moody.'
43 Reichsliederfur Evangelisation und GemeinschaftspfegeNeumunster 1893-
44 Woord Vooraf p.2.
45 Het betreft de nrs. 19, 23 en 15.
46 Vgl. A. Ie Coq, Wat vliedof bezwijk Het vrijzinnige kerklied in Nederland 1870-1973, 127-131.
47 De Hervorming was het officiële orgaan van de NPB.
48 NRC 23-2-1929.
49 Dit lied is opgenomen in: Vervolgbundel NPB 1920 lied 265; Herv. Bundel 1938 Gez. 204 str. 1,
2, 4 en 5 (met geringe wijziging); Liedboek voor de Kerken 1973 Gez. 472 str. 1, 2, 4 t/m 7 (met
wijziging). In Liedboek, zingen en bidden in huis en kerk 2013 is het niet meer opgenomen.
50 Malcontenten was de aanvankelijke aanduiding van hen die later rechts-vrijzinnigen genoemd
werden. Hun wensen met betrekking tot nieuwe liederen waren een voorname reden een
Vervolgbundel samen te stellen.
51 Deze tekst is een vrije weergave van 'O, the bitter shame and sorrow' van Th. Monod Congr.
Church Hymnal 315. Slechts de in de tekst aangeduide voortgang is bewaard gebleven.
52 Vgl. P.J. Harinck, De Engelse hymn in Nederland in de 19e eeuwdoctoraalscriptie godgeleerdheid
RUG 1982, p.68 w.
53 'Tussen 1880 en 1920 zijn er meer dan honderd predikanten en minstens ook vier rabbijnen lid
van de Nederlandse vrijmetselarij geweest.' Ik dank deze info aan Ton v.d. Sande.
54 Mededeling per e-mail van Jac. Piepenbroek, conservator CMC dd. 28-1-2016.
55 Correspondentieblad van het HB der Orde van Vrijmetselaren onder het Grootoosten dei-
Nederlanden, 15e jrg. no.4, 1 dec. 1933-
56 Blijkens een brief dd. 10-11-1898 waarin Helder het resultaat van zijn onderzoek aanbiedt aan de
leden van het hoofdbestuur.
57 ...door H.A. Bender, Deventer 1886.
58 Ik dank deze info aan E.P. Kwaadgras, destijds (1993) conservator CMC.
59 Zie noot 41.
60 Toespraak p.l6
61 Idem p.12.
62 Aldus een van zijn trouwe kerkgangers.
63 J.J. Meijer bij Helders 65-jarige ambtsbediening. Over Meijer zie noot 7.
64 Deze houding van Helder was ook reden dat hij bij de 'elite' van Zierikzee niet bijzonder 'in de
smaak viel'. Zie noot 3-
65 Toespraak p.25.
Literatuur
Het geloof volgens Jezus, onderzocht uit de bronnen der synoptische evangeliën1865. Diss.
Uit den Bijbel. Leesboek en leerstof voor catechisatiesZierikzee 1899.
Schets van het godsdienstig en kerkelijk leven in onzen tijd ten gebruike bij het godsdienstonderwijs
voor meer gevorderdenZierikzee 1899-
Overzicht van de geschiedenis van het christendomZierikzee 1901.
Korte schets van de bijbelsche geschiedenis voor cathechisatiën, 2 din. 2e dr., Zierikzee 1903, 1904.
(met afzonderlijk uitgegeven: vragen, Zierikzee 1902).
Uit het Oude en Nieuwe Testament. Eenige vragen en antwoorden voor cathechisatiën, Zierikzee 1907;
2r dr. 1909-
Korte Leidraad voor de Belijdenis, Zierikzee 1907.
Overzicht van wijsgeerig-leerstellig godsdienstonderwijs, 1912
Toespraak in de Nieuwe Kerk te Zierikzee, zondag 3 juli 1904, ter herdenking van zijne
40-jarige ambtsvervulling, Zierikzee, 1904
49
