E„fK,NN™AANOSE™
STAVENISSE (1601-1663)
door George Sanders, Albert Scheffers en Hnib Uil
Inleiding 9f)1(' na een tip van een collega uit het
Het Stadhuismuseum Z'enk7pe d vrienden van het Stadhuismuseum, op een
Rijksmuseum en met steun van de Vnend.en van de Zierlkreese regen,
veiling in Luzern een ges.chtedporen onverwacht als de verwerving
Marinus Stavenisse (l601 16 3)- 2017 een Zeeuwse veiling van het
van het portret in 2016 was de aaitocjm2^k de f
rouwbord van Marinus Staveni vaste presentatie van Le Musée de
Sint Lievensmonsterkerk in Zienkzee P is tijdelijk in bruikleen
la Légion d'honneur et des orbehorende bij de
ontvangen de uit P^'he' b"f F^°e koninf Lodewijk XIV heeft deze keten
Orde van de Heilige Michael. De Fran ig uit het Zeeuws Archief
in 1661 aan Mariinus Stavende geselhon^ Stavenisse in l663 van eveneens
te Middelburg het adelsdiploma, d rnikleen gekregen. Samen vormen deze
de Franse koning heeft Zierikzeese regent uit
vier objecten een bijzonder enseml le dat «Heven v. n 2Q18
ISelmeterXde^
fn6ikzZee bijdrage wordt ingegaan°P v^g ™e d^door
hemZbeklédelfunch^aen de^ioge onderscheidingen die hem ten dee, vielen.
Afkomst zinrikzeese regent Marinus Stavenisse op een
In veel opzichten leefde oorlog tegen de Spaanse koning beëindigd,
breukvlak. Tijdens zijn ieven werd de oo g g Zeeoorlog bracht
het Eerste Stadhouderloze b.^, een professif.
grote commotie met zich mee en u sterde VOor vooraanstaande
Stavenisse behoorde ,o, He, bracht hem
posities op de mgcimgskiisse regerl„gskussens in Den Haag.
vanuit het Zienkzeese stadhuis naade lege de familtei want het
Misschien zijn er wel grapjes ove.j^™ak geboortejaar was l601. Zijn ouders
was op 1 april dat Marinus ^b°'ei r^lL de Jonge (1569-1618). Vader had
waren Cornelis Stavenisse (15 5- stadsbestuur, waarvan de belangrijkste die
een aantal functies bekleed bin rnrnelis was een zoon van Cornelis
van raad, thesaurier en burgc^ok hij was onder meer raad, thesaurier
Willem Simonse Stavenisse p529..1^ ook schepen. Toen de troepen van de
en burgemeester van de stad en bij heiha g eiland Duiveland binnen-
Spaanse koning in 1575 het Zijpe do -rfkzee in te nemen, werd Stavenisse,
trokken, vooruitlopend op hun aan was uitgestuurd, doodgestoken door
die toen burgemeester was en op verken g .ende eeuw. Simon
de vijand. De stamboom van de tamme gaai
32
Willemsz., woonachtig bij de haven
van Dreischor, hield zich bezig met
de moernering, het opgraven van
zouthoudend veen, om dat te ver
werken tot zout. Hij vestigde zich
in Zierikzee. Zijn achterkleinzoon
was Willem Simonsz. (1498-1557),
raad, schepen, burgemeester en the
saurier. Zijn nazaten noemden zich
Cromstrien en Stavenisse, naar de
twee heerlijkheden die deze Willem
Simonsz. bezat.
Toen Marinus ruim een jaar oud
was, in 1602, kocht zijn vader een
riant huis aan de zuidzijde van het
Kerkhof (thans Burgerweeshuis).
Dat was vermoedelijk vanwege de
gezinsuitbreiding, maar mogelijk
ook om uiting te geven aan zijn
ambities. Cornelis Stavenisse was al
weesmeester en Heilige Geestmees-
ter geweest. Ook had hij de functies
van commissaris van de dijkage van
Dreischor en landrechter van Schou
wen bekleed. In l603 kreeg hij het
door hem begeerde ambt van raad. In dat jaar werd hij ook thesaurier. Burgemees
ter werd hij in 1607, een ambt dat in Zierikzee slechts een jaar werd bekleed en
waarin men pas na twee jaar weer benoembaar was. De Staten van Zeeland erken
den zijn verdiensten door hem in l606 te benoemen tot leenman van de grafelijk
heid van Zeeland beoosten Schelde.
Zijn positie werd verstevigd door het feit dat zijn schoonvader Jan Anthonisse de
Jonge was. Hij was een van de meest vermogende regenten en ambachtsheer van
Haamstede, Oosterland en Sirjanslancl. Hij huwde driemaal. Cornelia, de echtgenote
van Cornelis Stavenisse, was het derde kind uit het eerste huwelijk. Jan Anthonisse
de Jonge was eveneens raad, schepen, burgemeester en thesaurier van de stad. Net
zoals hij zijn zonen hielp, deed hij dat met zijn schoonzonen, onder wie Cornelis
Stavenisse.
Uit het huwelijk van Cornelis Stavenisse en Cornelia de Jonge werden tien kinderen
geboren: zes zoons en vier dochters, van wie twee zoons en een dochter op jonge
leeftijd overleden. Zoon Jan Stavenisse (1590-1645) werd baljuw, eerst van de
Vierbannen van Duiveland, een heerlijkheid in het bezit van de stad Zierikzee, en
vervolgens van Dreischor, Zonnemaire en Noordgouwe. Een andere zoon, Cornelis,
was equipagemeester. De jongste zoon, Bonifacius, werd heemraad en landrechter.
Marinus was het zevende kind. Toen Marinus elf jaar was, overleed zijn vader. Zijn
moeder zou haar man ruim zes jaar overleven.'
Zierikzee
Omstreeks l600 stond Zierikzee aan het begin van een nieuwe bloeiperiode. Van
het beleg van de stad door de Spaanse troepen in 1575/1576 hadden de stad en
33
Willem Simonsz. (1498-1557), (particulierecollectie,
in bruikleen bij Sladbuismiiseum Zierikzee)
