HANDTBOECK
Dat de gilden zich beschermden tegen
buitenstaanders mag blijken uit het ver
zoek van Anthony Thyleman dat hij in
1787 tot het gilde van de chirurgijns in Zie-
rikzee deed om een aanstelling als stads-
oculist en kies- en tandmeester te krijgen.
Hij toonde zijn ervaring meerdere keren,
gaf aan de armen pro deo te behandelen
en verzekerde geen andere chirurgische
praktijk te willen uitoefenen. Het gilde
vreesde zijn concurrentie en wees het ver
zoek toch af. De term tandmeester is hier
nog officieus, want bij wet van 1818 werd
die pas officieel.
Tandmeester
De Frans-Bataafse tijd (1795-1813) was
van grote invloed op de tandheelkundige
behandeling. Enerzijds door wetgeving,
anderzijds door tandheelkundig handelen.
In en na die periode werden de gilden
vervangen door plaatselijke, later regio
nale commissies die belast werden met
het afgeven van getuigschriften van be
kwaamheid aan onder andere tandmeesters in hun werkgebied.
Anderzijds komt door de boeken (£e chinirgien dentiste, ou Traite des dents) van
de Fransman Pierre Fauchard (1678-1761), die beschouwd wordt als de grondlegger
van de moderne tandheelkunde, dat tandheelkundig behandelen meer is dan
alleen de extractie (trekken). De Nederlandse vertaling van het boek van de
Engelse tandmeester Thomas Berdmore (1740-1785) Verhandeling over Gebreken
en Wangesteldheden der Tanden en van het Tandvleescb, was bij de tandmeesters
bekend Wettelijk wordt een en ander in de staatsregeling van 1818 vastgelegd en
de tandmeester is dan ook erkend. Landelijk werden er tussen 1818 en 1865 (de
totstandkoming van de geneeskundige wetten van Thorbecke) 137 tandmeesters
toegelaten. Voor het overgrote deel waren die gevestigd in Amsterdam en sommige
trokken vandaar met 'zitdagen' door het land.
Op 25 augustus 1795 kwam Simon Nathans (1755-1811) voor de eerste maal naar
Middelburg en was daarmee de eerste tandmeester die Zeeland bezocht. In de
Middelburgsche Courant van 11 augustus 1798 verschijnt de volgende mededeling:
Zierikzee. SIMON NATHANS GEADMITTEERD KIES- EN TANDMEESTER van
Amsterdam, den Haag, Utrecht, Gouda, etc, etc, zal te spreken of te ontbieden zijn
Maandag, Dinsdag, Woensdag en Donderdag, den 13, 14, 15 en 16 Augustus 1798, in
het Ouden Heeren Logement tegenover de Kerk.
In de volgende jaren worden wel Middelburg, Vlissingen en Goes nog nun of meer
regelmatig door hem bezocht, maar in Zierikzee komt hij alleen nog in 1801. Ook
de advertentie van Simon Nathans is heel fraai.
CHIRVltGIEN:
naaecutbeeleicquiftte enne Cectete
flcmeoien tegfteniaUc upttneitDiaDe
ssp tie H&t&utBe Dan Matchijs Baöuenfz,
aSwtlOn mf "i .fcttpgtc a anf«t#u*.
r ftmoiija.
90
/«q 'el
Inmiddels is aan de naam Simon Nathans eind 1811 de familienaam Dentz
toegevoegd. De familie Dentz speelt in de tandheelkunde een belangrijke rol
doordat een kleinzoon van Simon Nathans een der eersten was, die tandheelkundige
behandeling onder narcose toepaste en een achterkleinzoon de opleiding tot
tandarts tot stand bracht (Theodore Dentz).
Op 2 augustus 1814 bracht Simon Nathans Dentz sr., (1792-1868) zijn eerste bezoek
aan Zierikzee. Dit is een zoon van de eerder genoemde Simon Nathans. In de
Ztenkzeesche Courant werd de bevolking op de hoogte gebracht met de volgende
mededeling:
Deze aankondiging geeft een duidelijk beeld van de tandmeester, hij is bevoegd en
staat ingeschreven. Ook wat hij doet is goed aangegeven en dat je een abonnement
kan nemen (wel is de vraag: komt hij wel?, want dat is onduidelijk). Verder wordt
nog aangegeven dat hij last heeft van kwakzalvers die zich voor hem uitgeven. In
hetzelfde jaar verschenen nog meerdere advertenties in deze krant waarin Dentz
berichtte waar zijn geneesmiddelen in commissie te verkrijgen waren:
91
DER
atlcbuhrn (o Ual (n't afttiunle DID in't
yirtinilftcbttiwribt flotn/iuus
upttojlfln »D OfSlflrr. o
DmD CAR OLVM BATTt'M flfedkq*
trduuru der StMk*Z>*r*lrtd*t
t
Tot Rotterdam,
Hcuultboeck der chinirgien 1632
AmTterd&mAcHe en Hatufeclie
(Geadmitteerift)
3CIES en TAITIXMEESTMR, V$
fyjbt'rtgA Qx nzj/ett, ruiefelc i tfan^enXitHkn/
GxLMSI/DX ZfjsiVTXSTE/
avc Too?- ^*c)c
tiff, v v.z? dcct&r- ij'
Advertentie
Simon Nathans
d. SIMON NdTLldNtS dentz, geëxamineerd en gcSdmitrcerd Mond- Kies- en Tandmeester vnit
Amsterdam, enz. enz. enz., verwittigd zijne gcSbonecrden en verdere bepunftigers, dat hij zal te fprekett
of ie ontbieden zijn (tloch volflreUt niet langer) als vnn Woensdag den to tot Uingsdng den 16 Augustus x8u
bij Johannes Pet/te, in het Oude Heeren Logementte Zjrrikzke.
Neemt met een ongeniwne gezwindheid en bijna zonder p(jn, de ptjnverwekkende kiezen en tanden uit, al
waren ze afgebroken of afgeror, dar men er niets meer van zien kan, of verzweringen er bij, dat men naaa-
welijks de mond kan openenzet valfchc en artificieie tanden in baar ennige mankerenen wei van een tnt
een geheel gebit, van de natuurlijke niet te onderlcheidenonombeerliik om duidelijk te fprcken,'het aange
zicht optevallcn, en het verouderen van het wezen voortckometimaakt de zwarte of roet kalk heze"c tanden
en kiezen fclioon en in weinig tijd zoo wit als {jvoor, zonder het email van de tanden te befchadigcn nf te
benadelen; zet de kromme en misgegroeide tanden van kinderen in de beste orde zonder cenig hinder: beves
tigt de losfe en woggclopde tanden of kiezen, en vult de onnijnliike hollen kiezen met goud, zilver óf lood,
dat ze vple jaren kunnen blijven, zonder de i||ip(le hinder, &c. Scc.
Die hem dus over gebreken in de mondvnn welken aart ookwillen confutercnworden verzocht zich bij
tljds te melden nf daags te voreil de adresjen te zenden aan voornoemd 'Logement.
Is woonachtig te Amsterdam, Nieuwe Hongllrnat No. 7.
ND. NB. Gemelde Dentiste wnarlbhuwd hgt geëerde publiek voor rondlopers, die alhier en eiders rondln*
pen, huis aan huis aanrcheliJnzich voor hem uitgeven, en door htt verkoopen van fchadclijke
tandmiddelen, df het fdho'onimjten van de mond misleiden.Hij gaat niet uit of moet ontbó*
den wordenen zend niemand met zfin middelen rond.
