F-170
1
Ook de Belgische opstand van 1830 is aan
Sas niet onopgemerkt voorbijgegaan. 17 Oc
tober van dat jaar, ’s avonds om 6 uur, trok
een ordeloze bende onder leiding van Ernest
Gregoire, zich noemende commandant en chef
van de expeditie in het noorden van Vlaan
deren, de gemeente binnen. Ondanks alle
mooie beloften hem gedaan, weigerde de toen
malige burgemeester Van Frankenberg en
Proschlitz zijn eed van trouw aan Neêrlands
Koning te verbreken en slechts door zijn per
soon en al zijn bezittingen schriftelijk te ver
binden, ontkwam hij aan een gewelddadige ge
vangenneming en wegvoering naar Gent. Ook
de overige gemeentebestuurders weigerden ie
dere medewerking. Na de publieke kas te heb
ben geplunderd verlieten de mannen 19 Octo
ber Sas van Gent weer. Eerst 30 November
1830 werd het wettig gezag in ere hersteld en
pas op xi Januari 1831 werd de burgercom-
pagnie door regelmatige Nederlandse troepen
vervangen.
Daarvan is een dankbaar gebruik gemaakt bij
de feestelijkheden die een paar dagen later in
Gent gehouden werden ter gelegenheid van de
verjaardag van de Russische keizer. Men heeft
toen de wijn uit kuipen gedronken! Gelukkig
zijn de kozakken niet zo heel lang in Sasjge-
bleven. Het heeft slechts tot 1830 geduurd
eer al hun schulden betaald waren, die hoofd
zakelijk gemaakt waren voor lekker eten en
veel, zeer veel, drank!
Sedertdien is het alles pais en vree geweest
tot aan de eerste wereldoorlog. Toen werd
er aan honderden Belgische vluchtelingen
onderdak verleend. Zo groot was het aantal
vluchtelingen dat men voor hen een eigen kerk
heeft ingericht in de machinehal van de toen
pas nieuw gebouwde fosfaatfabriek. In de
persoon van de Belgische pater Colpaert Pas-
sionist, hadden de vluchtelingen hun eigen
geestelijke. Met de afkondiging van de wapen
stilstand kwam tevens een einde aan het be?
staan dezer Belgische kolonie, waaraan velen
nu nog een dankbare herinnering bewaren.
Wat in de 2e wereldoorlog is gebeurd, ligt
nog vers in het geheugen, zodat zulks hier geen
vermelding behoeft.
Ook toen heeft het. kanaal het lot van Sas
van Gent helpen bepalen, zoals dat in de loop
der geschiedenis zo dikwijls is gebeurd. Het
ziet er naar uit dat dat zo blijven zal, dat Sas
van Gent daarmede is vergroeid en daarmede
een onvervreemdbaar geheel is gaan vormen.
Het kanaal is de adel-brief van Sas van Gent,
zonder hetwelk Sas nimmer was ontstaan. De
thans gekende bloei is voornamelijk te danken
aan de doortrekking van het kanaal naar Ter-
neuzen in de jaren 1823 1827 op initiatief
van Koning Willem I door de inmiddels be
dijkte Braakman. Toen de afmetingen van ka
naal en sluizen spoedig onvoldoende bleken
voor de steeds toenemende scheepvaart, wer
den in 18821885 belangrijke veranderingen
aangebracht. In 1902 werd in Sas van Gent
de toentertijd grootste sluis van Nederland
gebouwd die nu allang te klein is en wellicht
eerlang zal moeten verdwijnen. Daarmede zal
dan een totaal-eind worden gemaakt aan de
taak van Sas van Gent als „schuttinge voor de
vaart” en zal men zich geheel moeten wijden
aan de nieuw opgenomen taak van te zijn
„het" industrie-centrum van Zeeuwsch-Vlaan-
deren.
Vorenstaand artikel is opgenomen geweest in het "Zeeuws -
Tijdschrift", nummer 2, van febr 1953. Het draagt dan ook
zeker in de afronding tekenen van slijtage.Sas van Gent is
niet langer meer "het" industriecentrun van Zeeuwsch-Vlaan-
deren. Tegenwoordig moet je spreken over de "kanaalzöne
van Z-Vl," als zijnde het geïndustrialiseerde gedeelte van
dat landsdeel. Na de verschijningsdatum is er opnieuw een
kanaalverbreding/verdieping geweest waarbij de schutsluizen
in Sas van Gent zijn gesloopt. Alleen de middensluis is ge
handhaafd en wordt nu gebruikt als los- en laadkade.Nieuwe
industrie werd over de kanaalzöne verspreid mede doordat
er een Havenschap '^erneuzeïi werd ingesteld waar het beheer
over de industriegronden langs het kanaal wordt gevoerd*
In 1953 werd de Braakman afgesloten en vestigde zich daar
later Dow Chemical.Op 1 april 1970 was er een gemeentelijke
herindeling met alle gevolgen van dien.Het zijn zo maar een
paar onderdelen van de veranderingen die in de laatste 35
jaar hebben plaats gevonden en die demonstreren in sterke
mate dat^ het soms hard gaat bij de ontwikkeling van een
streek. Momenteel ligt dat weer stil,maar wie weet komen
er nog andere tijden en dan zou het artikel rustig kunnen
eindigen bij de opmerking over de 2e wereldoorlog. Het is
immers erg plaats gebonden en handelt niet over de streek.
januari 1986 R block
