Natuur en Landschap
Wandelpaden
Het huidige beeld van de
ongeveer 7 meter hoge wallen en
de aangrenzende gracht wordt
sterk bepaald door struweel,
iepen, populieren en knotwilgen,
die grotendeels door de gemeente
in de jaren zestig geplant zijn.
Voor die tijd kwamen hier
nauwelijks houtige gewassen
voor en werden de wallen overal
begraasd door vee. Gedeelten van
de wallen bestaan tot en met de
bovenlaag uit zand. (Retran-
chement ligt in de voormalige
Zandpolder.)
Plaatselijk komen, wat de
planten betreft, dan ook
indicators voor van zandige
milieu's, zoals kruisdistel, echt
walstro, muizeoor en een zeld
zaamheid als onderaardse klaver.
De botanische verscheidenheid
van het gebied zal echter veel
minder zijn dan voor de jaren
zestig, want de houtige vegetatie
is nu dominant, terwijl de
begraasde delen intensief van
kunstmest voorzien worden. De
bosachtige vegetatie herbergt een
aantal bijzondere broedvogels,
zoals ransuil, steenuil, wielewaal
en de grote bonte specht.
Alhoewel er wel twee ooievaars
nesten zijn opgesteld en er regel
matig ooievaars vanuit het Zwin
Retranchement bezoeken,
broeden deze vogels hier niet. (In
het Zwin worden ze bijgevoerd
en dat vinden ze kennelijk wel zo
makkelijk.) Waar echter de
wallen van Retranchement wat
betreft natuurwaarden vooral om
bekend staan is dat ze een
uitstekend milieu vormen voor
de boomkikker. Met name fort
Nassau is, om het met de
onvermijdelijke beeldspraak te
noemen, één van de voornaamste
bolwerken van de boomkikker in
Nederland. Niet alleen de
aanwezigheid van zowel de
gracht, ruigtekruidenvegetaties en
struweel liggen hieraan ten
grondslag, ook enkele veedrink
putten die in het wallencomplex
liggen blijken een belangrijke rol
voor de boomkikker te spelen.
Overigens is nog niet geheel
duidelijk welke eisen boom
kikkers precies aan hun
leefmilieu stellen. Open water,
waterplanten, ruigtekruiden,
struweel en de hoeveelheid zon
die ter plaatse kan doordringen
moeten waarschijnlijk in een
specifiek patroon aanwezig zijn,
wat dus kennelijk op de wallen
het geval is.
In het kader van de land-
inrichtingsprojekten die voor
West Zeeuws-Vlaanderen worden
voorbereid, worden plannen
opgesteld om door middel van
natuurbouw-maatregelen meer
overlevingskansen voor de
zeldzame boomkikker te creëren.
De wallen kunnen hiervoor dus
als optimaal voorbeeld-gebied
dienen.
Retranchement wordt binnen
kort een echt wandelgebied.
Reeds in 1968 heeft de gemeente
een wandelpad over het
noordelijk deel van de wallen
aangelegd, terwijl op het ogen
blik ook andere delen van de
vesting van een wandelpad
worden voorzien. Het gehele
gebied zal vanaf de paden goed te
overzien zijn. Eén van de
historische bijzonderheden die
dan vanaf fort Nassau waar te
nemen zijn wordt gevormd door
drie grenspalen op een rij op
korte afstand van elkaar in het
bouwland. De grens werd toen
tertijd precies in het midden van
het restant van de Zwingeul
vastgesteld, wat werd aangegeven
met twee grenspalen op de oevers
van de kreek. Na inpoldering van
de kreek in 1872 werd tussen de
twee palen in de definitieve grens
aangegeven met een derde paal.
Voor de excursies die Het Land
schap te zijner tijd zeker op de
wallen van Retranchement zal
organiseren, zal de desbetreffende
natuurgids heel wat over de
bijzondere natuurwaarden van
het gebied kunnen vertellen.
Echter ter voorbereiding van de
excursies zal hij of zij waar
schijnlijk nog wel even de kennis
van de vaderlandse geschiedenis
moeten opfrissen.
IC
