Bos in Zeeland
Door Janine Pijl'
Een stukje historie
Wat feitelijke gegevens
De multifunctionaliteit
Bos heeft lange tijd een
hoofdrol gespeeld in de
geschiedenis van de aard
bewoners. Ook Europa was
eeuwenlang één groot woud,
waaruit de mensen produk-
ten verzamelden, waarin ze
jaagden en kapten en van
waaruit de landbouwgron
den werden ontgonnen en
andere open ruimtes werden
gecreëerd voor woningen,
dorpen en stadjes. Niet voor
niets komt in bijna alle
sprookjes bos prominent
voor. De mens moest het bos
overwinnen om zijn gecivili
seerde, georganiseerde
levenswijze mogelijk te
maken.
Het bos bleef, waar de grond
slag een produktieve landbouw
onmogelijk of onrendabel
maakte én waar de -meestal
adelijke of vorstelijke- hoge
heren hun jachtrechten bleven
uitoefenen. Toen enkele
eeuwen geleden het hout
schaars werd en een grote vraag
ontstond in verband met b.v. de
scheepsbouw, werd bos
planmatig aangeplant; later
vroegen ook de mijnbouw en de
ijzer- en staalfabricage om hout.
Een aardig detail hierbij is dat
voor de scheepsbouw kromme
bomen werden gekweekt: de
juiste kromming voor de ribben
van een schip werd op
"natuurlijke" wijze verkregen
door een voortdurende
begeleiding.
In de geschiedenis van Zeeland
speelt een ander oerelement een
hoofdrol: het zoute water van de
zee. Niet het bos moest hier
worden gekapt, maar het water
moest worden bedwongen met
dijkjes en dijken. Bos moest in
dit kader worden aangelegd om
de evenzeer in de strijd tegen de
zee belangrijke duinen vast te
leggen. Het bedijkings- en
inpolderingsproces leverde open
landschappen op met beplante
dijken voor het geriefhout.
Oudere en hogere delen van
Zeeland, zoals de
binnenduinranden van
Walcheren en Schouwen werden
een vestigingsplaats voor de
landgoederen van Hollandse en
Zeeuwse adel en rijken.
Landgoederen met bossen.
Nederland heeft niet veel bos;
met bijna 8% bos het minste van
het vaste land van Europa. In
Zeeland met een oppervlakte
aan land van ongeveer
180.000 ha en 3500 ha bos
bedraagt dit percentage 1.9, ver
van het landelijke gemiddelde.
En toch is er relatief nogal wat
bos aangeplant: sinds 1982
280 ha en daarnaast nog 105 ha
tijdelijk bos, speciaal voor de
houtproduktie. In de ruilver
kavelingsplannen zit nog 370 ha
"echt" bos en 60 ha produktie-
bos, zodat over een jaar of tien
het percentage zal zijn opge
lopen tot 2.15; toch nog steeds
ver onder het landelijk gemid
delde.
Elke Nederlander -en er is niets
dat er op wijst dat Zeeuwen
minder zouden gebruiken-
gebruikt per jaar 1 m3 hout.
Van die hoeveelheid wordt 92%
geïmporteerd, onder andere uit
de tropische landen. Dit levert
een negatief bedrag op de
Nederlandse betalingsbalans op
van bijna 2 miljard gulden, na de
olie de hoogste negatieve post.
Het is zeker mede vanuit een
economische zienswijze dat de
regering in het Meerjarenplan
Bosbouw heeft gesteld dat tot
2025 15.000 ha snelgroeiend al
dan niet tijdelijk produktiebos
moet worden aangelegd,
10.000 kilometer wegbeplanting
en 30.000 ha multifunctioneel
bos.
Bospad in de Kop van Schouwen.
Bos is een bijna volmaakt
voorbeeld van multifunctiona
liteit. Natuur en milieu, land
schappelijke kwaliteit, recreatie
en houtproduktie worden als
functies genoemd. Niet altijd
vervult bos al deze functies
tegelijk maar sommige zijn
steeds aanwezig.
Het aanplanten van bos is een
milieumaatregel van de eerste
orde. Het werkt tegen erosie van
de bodem door wind en water,
het dempt geluid, het vangt stof
uit de lucht, het bindt
kooldioxyde, ademt zuurstof uit
en het werkt nivellerend op de
waterhoeveelheid; bij veel regen
houdt het water vast en bij
weinig neerslag levert het water
na. Het gebruiken van hout voor
de open haard doet iets af aan
het nut voor het milieu.
Volgens natuurbeschermers zou
bos geen goed alternatief zijn
voor bestaande, dierbare
natuurwaarden, maar bos -ieder
bos-, biedt in elk geval onder
dak, voedsel en voortplantings-
mogelijkheden aan ontelbare
organismen. Het is mijn stellige
overtuiging, dat de keuze vóór
bos en de daaraan verbonden
natuurwaarden ook een keuze
vóór het milieu is.
Mensen wonen soms in of bij
een bos, recreëren daar door te
9
