)pportunisme
1 egen wil en dank
d or René Beijersbergen
Regiobcheerder René Beyers -
bergen heeft in West-Zeeuws-
Vlaanderen verschillende kust-
reservaten onder zijn hoede.
Jarenlang onderzoek aan sterns
en andere pioniers op de Hooge
Platen stempelen hem tot een
autoriteit op het gebied van
deze karakteristiek Zeeuwse
kustvogels. Onderstaand artikel
gaat in op de boeiende leefwijze
en de achtergronden daarvan.
I de vrije natuur is overleven geen eenvoudige opgave.
A individu sta je voor allerlei levensbedreigende hinder-
n sen, uiteenlopend van extreme weersomstandigheden tot
g viekste roofvijanden. De meeste dieren voeren deze slalom
v het leven van jongs af aan zelfstandig uit, vertrouwend
o wat het instinct hen ingeeft en natuurlijk wat fysiek
n igelijk is.
D instinct is er niet zomaar ge-
ki ten. Gedurende vele generaties
zi allerlei eigenschappen uitgetest
ei geselecteerd en alleen de bruikbare
i ci ibinaties zijn overgebleven, enkel
et alleen omdat daarmee de over-
le ngskansen van een individu
u den vergroot. We zeggen dan dat
ci soort aan de heersende omstan-
d heden is aangepast. Een proces
v i veranderingen dat nooit ophoudt.
1 t zijn bijvoorbeeld de aangeboren
c enschappen die er voor zorgen dat
ii ividuen op trek gaan of een
v itervacht krijgen of voorzien zijn
v, een cryptische schutkleur of
k wijze. Alle individuen van een
s >rt moeten over deze basiseigen-
i s appen beschikken, zo niet dan
i rleven ze veelal hun eerste levens-
je niet eens. Maar aangepast houdt
n meer in, ook volwassen indivi-
d n onderscheiden zich, simpelweg
o dat de één een hogere leeftijd
bi eikt dan de ander. En dat hangt
si len met het leefgebied. In een
moeilijk leefgebied vol barrages
moeten alle zeilen worden bijgezet.
Alle eigenschappen die een soort in
de opeenvolgende generaties heeft
verzameld komen voor het individu
van pas in de strijd om te overleven
en geven ze een voorsprong op de
soortgenoten die gemakkelijke leef
gebieden bewonen en die geconfron
teerd worden met veranderingen van
hun omgeving. Het kan het verschil
zijn tussen oud worden en jong
sterven.
Oud worden
Waarom is oud worden eigenlijk zo
belangrijk, of beter gezegd, wat is de
biologische betekenis van oud
worden. De bij ons voorkomende
planten en dieren hebben een
jaarritme dat gekenmerkt wordt door
minimaal één voortplantingsperiode.
Dat betekent dus dat ieder jaar
opnieuw elk individu een entree
kaartje voor de huwelijksmarkt
verwerft en dat steeds weer opnieuw
de mogelijkheid bestaat op het
voortbrengen van nakomelingen.
Individuen die oud worden hebben
dus de grootste kans de meeste
nakomelingen te produceren en
bewijzen daarmee over een hoge
mate van aangepastheid te beschik
ken. Nakomelingen die dan dezelfde
goed aan de tijd en de omstandig
heden van het leefgebied aangepaste
eigenschappen beschikken. Hun
aandeel aan "goede eigenschappen"
in de populatie zal verhoudingsgewijs
hoog zijn. Dat is natuurlijk goed voor
de betrokken individuen, maar ook
voor de soort. Met het veranderen
van de tijd, veranderen ook de
leefgebieden en zelfs complete
landschappen. Dynamische land
schappen snel en onvoorspelbaar,
stabiele landschappen minder snel en
wat meer voorspelbaar.
We weten dat zandbanken tot lage
duinen kunnen ontwikkelen en dat
struikvegetaties plaats gaan maken
voor bosschages. In oude bossen zijn
de veranderingen minimaal. Over het
algemeen geldt dat naarmate land
schappen ouder worden de bodem
meer en meer bedekt raakt met
planten van meer soorten en dat
kruiden en grassen plaats gaan maken
voor struiken en bomen. Tot op
zekere hoogte kunnen individuen en
soorten de langzame landschappelijke
v eranderingen bijbenen, waarbij
soorten het langer volhouden dan
individuen. Immers, de combinatie
van individuele eigenschappen, die in
de ene tasc van de landschappelijke
ontwikkeling goed van pas komen,
kunnen in een iets ouder
u roofinjanden te ontlopen accepteren jonge dwertjstems de onbeschutte omstandigheden
n een scbclpbauk
19
