Van de redactie
73Sb C
Redactieadres
Stichting „Het Zeeuwse Landschap"
Landgoed Landlust
Postbus 25, 4450 AA Heinkenszand
Telefoon 01106-2640
Telefax 01106-3729
Postrekening 245740
Bank: ABN*AMRO Middelburg
Bank: Rek.nr. 51.03.36.167
Giro van de bank 46882
Redactie
J. van den Boom,
G.J.C. Buth,
M. Jacobusse,
M. van der Jagt
R.J.B.M. Willems
Kopij
ijdragen voor dit blad in de vorm van
tikelen, ingezonden stukken, foto's
ïz. kunnen worden gezonden aan de
edactie. Inleveren voor het eind van
elk kwartaal. Plaatsing van artikelen
betekent niet dat deze het inzicht van
de redactie weergeven.
Advertenties en promotie
PUBI.IBORN media
Zonnebloemstraat 46
Postbus 243, 4460 AE Goes
Telefoon 01100-50505
Fax 01100-50300
Vormgeving en produktie
Boom Kollektief, Goes
Foto's en illustraties
C. Abrahamse 10
R. Beyersbergen 19, 21
H. Joziasse 11
H.J. Kievit 16,17
A. v.d. Wees 10, 11, 13
M. Jacobusse 4, 5, 6, 8, 9, 12, 20, 21
F. Beekman 14, 15
A. Karman 24
Jmslagfoto
Yerseke Moer
foto: A. v.d. Wees
Inhoudsopgave
Agenda 2
Van de redactie 3
Bekend maakt bemind 4
Op zoek naar... vloedmerkplanten 8
VWO-leerlingen akticf voor het
Zeeuwse Landschap 10
Uit het beheer 12
Gedeputeerde de Kok: "beleid zal
niet zo bar veel veranderen" 14
Minder maaien: meer dieren 16
Opportunisme tegen wil en dank 19
Het Zeeuwse Landschap is vooral een
uitvoerende organisatie; terreinen
worden aangekocht en verder be
heerd als natuurgebied. Voor een
nieuw gebied wordt een beheersvisie
opgesteld met daarin het na te streven
landschapstype, de te realiseren
natuurwaarden en de te treffen
beheersmaatregelen. In de praktijk
blijkt echter nogal eens dat andere
natuurontwikkelingen plaatsvinden
dan gepland. Bodemeigenschappen,
grondwaterfluctuaties, het zout
gehalte van het water, strenge winters
en de al of niet geisoleerde ligging
van een natuurgebied zijn factoren
die het streven naar bepaalde natuur
doelstellingen sterk beinvloeden. Ook
zaken als maatschappelijke acceptatie
in de regio van het te voeren natuur
beheer of de aanwezigheid van
voldoende veeboeren die bij het
natuurbeheer ingeschakeld kunnen
worden beinvloeden de (on)mogelijk-
heden van verschillende beheers
vormen. Praktische natuurbeheerders
fronsen hun wenkbrauwen dan nogal
eens bij de stroom van rapporten die
beleidsmakers opstellen over hoe het
buitengebied en natuurgebieden
ingericht moeten worden, en in welke
aantallen zeldzame soorten binnen de
kortste tijd weer aanwezig moeten
zijn. Om natuurbeheer succesvol uit
te voeren is veel praktijkervaring
nodig. Het uitvoeren van de juiste
beheersmaatregelen is vaak een
kwestie van veel trial and error en
begeleidend onderzoek. Een goed
voorbeeld vormt het boomkikker-
beheer in West Zeeuws-VIaanderen.
Het Zeeuwse Landschap heeft zich de
laatste jaren met redelijk succes op
deze bedreigde soort 'geworpen',
zodat we ons zelf, en in het bijzonder
regiobeheerder René Beijersbergen,
langzamerhand specialist op dit
gebied durven noemen. In de Zwin
streek kwamen tot ca 20 jaar geleden
honderden boomkikkers voor. Daarna
is deze soort sterk achteruit gegaan.
In de Kievittepolder bij het Zwin
werden in 1986 nog maar 7 roepende
mannetjes geteld. Vanaf 1987 is Het
Zeeuwse Landschap hier met herstel-
maatregelen voor boomkikkers be
gonnen. Er werden in de loop van
de tijd 6 veedrinkputten hersteld of
nieuw gegraven, moerassige gedeelte
gecreërd, struweel plaatselijk gekapt
en een aangepast begrazingsbeheer
ingesteld. Een juiste verhouding
tussen grasvegetaties, ruigtekruiden,
struweel, open water in verschillende
stadia van verlanding, en periodiek
droogvallende moerasgedeelten bleek
sterk bepalend voor de populatie-
ontwikkeling van de boomkikker.
De laatste jaren worden in de paartijd
zo'n 100 roepende mannetjes in de
Kievitte polder geteld, waarmee dit
poldertje momenteel één van de
belangrijkste boomkikkergebieden
t an Nederland is. Ook op de Wallen
van Retranchement is enkele jaren
geleden met herstelmaatregelen voor
boomkikkers begonnen. In de
Kievittepolder was al gebleken dat
drinkputten graven alleen lang niet
altijd succesvol is. Bij Retranchement,
waar vroeger veel boomkikkers voor
kwamen, bleek dat nog duidelijker.
De meeste tot nu toe gegraven
putten zijn niet, of dun bevolkt met
boomkikkers, terwijl er nauwelijks
voortplanting wordt waargenomen.
Metingen toonden aan dat in som
mige putten sprake was van licht brak
water, iets waar boomkikkers zeer
gevoelig voor zijn. Een aantal putten
waren, waarschijnlijk via muskus
ratten, gekoloniseerd door stekel
baars, een rover van jonge amphibiën.
Ook het overwinteringsbiotoop voor
boomkikkers, ruigten en struweel,
voldeden kennelijk op een aantal
plaatsen niet aan de eisen. Echter, na
een paar jaar proberen en analyseren
van negatieve resultaten lijkt het bij
Retranchement ook te gaan lukken;
in de vorig jaar uitgediepte De Boo
z'n Put werden dit voorjaar ruim 100
roepende mannetjes geteld. Het
boomkikker-voorbeeld geeft aan dat
makkelijk vanachter het bureau of de
bestuurstafel een aantal streefdoelen
geformuleerd kunnen worden, maar
dat het realiseren daarvan een heel
ander verhaal is. Zonder gedegen
praktijkervaring en garantie voor con-
dnuiteit van het beheer zijn de kansen
voor succesvolle natuurontwikkelings-
akties niet groot.
Gert-Jan Buth