Het ontstaan van Retranchement i oor J.A. Hennekeij Veek van het Landschap [et dorp Retranchement is uit de nood der tijden geboren, ijn ontstaan is met de naam van Prins Maurits ten nauwste i erbonden. Ik nodig uit de klok der historie ongeveer 390 j tar terug te zetten, zodat we ons ongeveer in het midden - en de tachtigjarige oorlog bevinden op een moment, dat - oor ons gewest van grote betekenis is geweest. Jaar Oostende rins Maurits verzamelde zijn troepen Willemstad voor een gewichtige nderneming. De gewichtigheid leek wel uit de aanwezigheid van rmmissies uit de Raad van State en e Staten-Generaal, die de Prins op ijn voorgenomen tocht zouden crgezellen. Het ging voornamelijk m de stad Oostende, die door de ijand in het nauw werd gebracht, laurits zou een ernstige poging agen om de belegerde stad te ont- etten. Niet minder dan vijf graven rn Nassau hadden in zijn leger ienst genomen. Op 25 April 1604 epen de schepen het Zwartegat in en oeren langs de Brugsche Vaart waar et leger ontscheept werd. )e Prins liet er geen gras over groei- n. Nog dezelfde dag werden de ijandelijke schansen Sint Pieter, Sint I Jan en Ter Hofstede ingenomen. Nu Maurits eenmaal vaste voet had op het eiland van Cadzand, was hij niet van plan het gewest te verlaten. Integendeel! Hij schreef een brief naar de Staten, waarin hij voorstelde in het land van Cadzand enige forten aan te leggen, voornamelijk ter bescherming van het Zwin. De Staten gaven hieraan hun goedkeuring. Onmiddellijk werd toen een aanvang gemaakt met het opwerpen van wallen, die met bastions werden versterkt, en met het graven van grachten. Vesting Cadsandria Na het eindigen van het Twaalfjarig Bestand in 1621 werd een en ander nog geducht versterkt door het aanleggen van twee forten, genaamd Oranje en Nassau. Zo was een sterk verdedigingsstelsel ontstaan: een vesting gelijk! De sterkte kreeg de naam Cadsandria, niet te verwarren met de naburige gemeente Cadzand. Nog in de achttiende eeuw komen we de lange naam "Retranchement Cadsandria" tegen. Langzamerhand is daaruit de huidige naam Retranche ment ontstaan, die verschansing of versterking betekent. De eerste bewoners Het garnizoen van Prins Maurits leverde uiteraard de eerste inwoners. Doctor De Hullu neemt aan, dat ook de vrouwen van de soldaten binnen de wallen waren ondergebracht, al was het dan ook in "ellendige krotten." Geleidelijk kwam in de woning toestand verbetering. In 1642 werd aan verscheidene lieden toestemming verleend tot het plaatsen van houten huizen binnen de wallen. Een jaar later werd aan Bartholomeus de Vos toegestaan, "om te zetten tot zijnen kost en tot ieders gerief' een wind- korenmolen. De Raad van State eiste van hem een erfpacht van drie gulden 's jaars "voor het gebruik van de wind." Het was Gommert Ceule- mans, die in Retranchement het eerste stenen huis bouwde en daar voor van de Raad van State een premie van dertig gulden ontving. Doctor De Hullu vermeldt, dat er in 1776 vijf en twintig flinke burger woningen gebouwd waren; het gehucht Terhofstede telde er toen 29. Kerkelijk leven De geestelijke belangen van het garnizoen en van de burgerij werden niet verwaarloosd. De kerk was een primitief houten gebouw. Om beur ten werden de diensten van 1621 af verzorgd door de predikanten van Sluis, Sint Anna ter Muiden en Cad zand, die hiervoor een extra toelage van 's landswege ontvingen. Geregeld waren er 300 a 400 kerkgangers. In 1632 kreeg de gemeente een eigen predikant. Lange tijd heeft men geijverd voor een nieuwe kerk, daar het houten gebouw "te klein, zeer 9

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Landschap | 1995 | | pagina 9