Paddestoelen boden
voor elk wat wils
Op Walcheren kun je nog
egelmatig de uitdrukking
'geef mij eens een zwamme-
je" beluisteren. Als argeloze
oehoorder hou je dat voor
en tot staande uitdrukking
erworden verbastering voor
lammetje, wanneer je een-
naai gemerkt hebt dat er om
en vuurtje gevraagd wordt.
laar het gaat van origine wel dege-
jk om een zwammetje, een paddes-
>el dus! Ondanks allerlei bijgelovige
ngsten wisten vorige generaties op
al van manieren nuttig gebruik te
laken van paddestoelen. Het hoe en
aarom behoort allang niet meer tot
e parate kennis van een gemiddelde
uisvrouw, maar ook doorgewinterde
addestoelenkenners hebben soms
telemaal geen idee waarom bijvoor-
>eeld de bekende rood- met-witte -
tippen paddestoel vliegenzwam gc-
oemd wordt. Die naam is afkomstig
an het oude gebruik om een stukje
an de hoed in een schoteltje melk te
■ggen, zodat de aanwezige gifstoffen
n de melk trokken. Het schoteltje
ileef daarna binnenshuis en de vlic-
■cn die van de melk kwamen snoepen
erden op die manier vergiftigd. Hen
irachtig staaltje van biologische
'estrijding. Giftigheid is in het geval
an de vliegenzwam een kwestie van
hoeveelheid. Eskimo's gebruiken
gedroogde vliegenzwammen als een
soort drug en hoewel dat hier nooit
gebeurt is het gebruik van paddestoe
len als genotmiddel niet helemaal on
bekend. Ooit ontstond flink wat
beroering toen een anarchistisch tijd
schrift gedroogde paddestoeltjes mee
stuurde aan de lezers. In dit get al
mg het om het in weilanden alge
neen voorkomende puntig kaalkopje.
Van drugs naar medicijnen is soms
een kleine stap en dat geldt ook bij
paddestoelen. Het moederkoren is
daarvan een goed voorbeeld. Dat is
een klein zwammetje dat zich in een
bepaald stadium in de aren van gra
nen en grassen nestelt, in de vorm
van een klein zwart banaantje. Via het
graan raakten mensen vaak vergiftigd;
in ernstige gevallen met dodelijke af
loop. In minder ernstige gevallen was
er sprake van hallucinaties en spier
krampen. Er wordt wel verband
gelegd tussen de massale heksen
processen in de Middeleeuwen en het
periodiek optreden van moederkoren.
De naam van het moederkoren is ge
baseerd op het gebruik als weeënop-
wekkend middel in de geneeskunde.
De inktzwammenfamilie, waarvan een
aantal leden zeer algemeen in Zee
land voorkomt onderscheidt zich van
andere paddestoelenfamilies, doordat
de zwammen bij het verwelken over
gaan in een diepzwarte, vloeibare
substantie. Inktzwammen werden
vroeger met een paar kruidnagelen in
water gekookt en op die manier ont
stond goede tekeninkt. Zowel de
geschubde inktzwam -bij ons wel de
talrijkst voorkomende paddestoel-, als
de kale inktzwam werden daarvoor
gebruikt.
De meest voorkomende vorm van
menselijk gebruik van paddestoelen is
waarschijnlijk wel de consumptie.
Oesterzwammen en hanekammen,
champignons en truffels; het zijn
maar een paar bekende voorbeelden
uit een lange rij van eetbare padde
stoelen. Overigens blijft het verzame
len in het wild een riskante bezigheid.
Jaarlijks vallen er in Europa nog
slachtoffers die bij vergissing een
giftig exemplaar opgegeten hebben.
De geschubde inktzwamonze gewoonste
paddestoel.
In bet wilgenbosje in de inlaag van
Hoofdplaat komt de platte tonderzwam
talrijk voor. Het bosje is spontaan ontstaan
in een rietmoeras. Dat is de natuurlijke
gang van zaken als beheer achterwege blijft.
Voor het behoud de natuurwaarden is het
soms noodzakelijk om in tcgrijpen. Een deel
van het moerasje wordt ieder jaar gemaaid
om de orchidceënrijke vegetatie in stand te
houden.
En paddestoelen zijn echte sluip
moordenaars. Als zich de eerste
vergiftigingsverschijnselen -soms pas
na meer dan een week- voordoen, is
het te laat om het onheil te keren.
Tot slot "het" zwammetje. Voordat
we beschikten over faciliteiten als
lucifers en aanstekers was men voor
een v uurtje aangewezen op de ton
deldoos. Met behulp van vuurstenen
werden de daarin opgeborgen vezels
tot ontbranding gebracht. De vezels
in de tondeldoos waren afkomstig van
-u raadt het al- gedroogde paddestoe
len. In dit geval v an de tonderzwam,
een soort die algemeen voorkomt op
dode en kwijnende bomen.
Als je al de toepassingen v an padde
stoelen overziet wekt het haast ver
wondering dat mensen nog nooit
paddestoelen hebben ingezet voor
datgene wat in de natuur hun hoofd
functie is: het afbreken van afval.
Maar wie weet wat de toekomst wat
dat betreft nog brengt.
7
