Excursies Week van het Landschap:
vrijdag 27 september 14.00 uur
zaterdag 28 september 14.00 uur
duinen bij de monding van de Noordzeeslufier.
die technische kenmerken, midden in
een grootschalige Oosterschelde en
tegen de Noordzee aan, voor dat
specifieke Neeltje Jans-gevoel. Wat
het ook is, de speciale sfeer, Neeltje
Jans als symbool voor het omgaan
met de natuur, en voor de Hollandse
strijd tegen en liefde voor de zee, de
meeste mensen die wat langer met
Neeltje Jans te maken hebben krijgen
er 'iets' mee. We hebben dat gemerkt
bij de enthousiaste verwezenlijking
van de natuurbouwprojekten, bij de
voorbereidingen voor natuur-
rekreatieve voorzieningen, bij de
natuurgidsen die het over hun eiland
hebben en je hoort het van vaste
bezoekers. Ook zelf stoppen we, als
beherende instanties, min of meer
ongemerkt, verhoudingsgewijs erg
veel aandacht en energie in dit relatief
kleine gebied. Het laat zich nog het
beste samenvatten met de woorden
die een potentiële sponsor voor een
informatievoorziening onlangs bij zijn
eerste bezoek zei: 'Neeltje Jans heeft
een hoog Hollands glorie-gehalte'.
ist dit ook tot in detail duidelijk te
ïaken aan de machinisten van de
;rondverzetmachines. Daarnaast
erzette Rijkswaterstaat, en dan in het
lijzonder, de weg- en waterbouwer
aap Geleijnse en de ecologen Ixo
idriaanse en Willie Oorthuijsen, veel
erk bij de realisatie van de natuur-
ntwikkelingsplannen.
iollands glorie
)e eerste jaren zag het aangelegde
uinlandschap er nogal kunstmatig,
aal en ietwat hoekig uit. Echter, na
nkele jaren hadden de wind en de
jd er de artificiële randjes afgeschaafd
n de natuur neemt de beeldvorming
:eeds verder over. Van blonde, stui-
ende duinen gaat het geleidelijk over
i groene, meer gefixeerde duinen,
foals in elke pionierssituatie waren de
erste jaren slechts enkele planten-
oortcn in de duingebieden aanwezig,
naar dan wel massaal en bijna overal,
oals Helm, Zeeraket en Gevleugeld
lieszaad. Thans neemt de soorten-
jkdom per jaar sterk toe en krijgt elk
erreintype langzamerhand zijn eigen
arakteristieke begroeiing. In duin-
alleien zijn de eerste meer bijzon-
ere soorten te vinden, zoals Strand-
uizendguldenkruid.
)e natuurontwikkelingen lopen altijd
eer anders dan voorspelt, maar zijn
esalniettemin niet minder belangrijk,
.o broeden er tot nu toe minder
terns op het vogeleiland dan ver
acht, maar het het eiland blijkt wel
en belangrijke, dagelijkse verzamel-
ilaats voor steltlopers tijdens hoog-
vaterperioden te zijn. Daarnaast
dijkt, onverwacht, het duinlandschap
s winters een aantrekkelijk leefgebied
oor velduilen te vormen. De grote
lufier aan de Noordzeekant heeft tot
ïu toe een droger karakter dan ver
vacht was. Dat neemt niet weg dat
uist de belevingswaarde van dit
;edeelte bijzonder is. Hier zijn land-
chapsvormende processen als zand
verstuivingen, pioniersvegetaties,
incidentele overstromingen en afkal
ving, nog bepalend aanwezig, en
vormen strand, zandbanken en zee
een fraaie horizon.
Neeltje Jans heeft een bijzonder
karakter. Je moet er niet naar toe
gaan met het idee te gaan zwerven in
een uitgestrekt, natuurlijk duinge
bied. Het is en blijft een kunstmatig
aangelegd natuurterrein op een
betrekkelijk kleine oppervlakte, dat
bovendien nog een vreemde vorm
heeft; langgerekt met vreemde uit
steeksels. Niet alleen de vele stenen
die je hier in de duinen tegen komt,
overblijfselen van de werkvloer tijdens
de bouw van de kering, herinneren
aan de technische ontstaansgeschie
denis van het eiland, maar ook de
brede dijk over het eiland, de
havendammen, wegen en de kering
zelf. Toch verdwijnen al wandelend
door het gebied die technische facet
ten letterlijk en figuurlijk regelmatig
uit beeld. En daarnaast zorgen mede
De oever langs de Mattenhaven.
Veek van het Landschap
11
