'r f*
/»tr -_• Jh.;ySt;-~5 S'-v^Aöfc
S"®»— "AtV»
A-"*
3fc, TS*^£
..J? - *4£~-
^t, Jü***- -'"3-
i.. '-•''-2»
Kreibbcnkreek in de Oostcrscbelde; een van de laatste delen met een ongerept
ge tijdenla ndschap
Sinds de laatste ijstijd, ongeveer
10.000 jaar geleden is het niveau van
de Noordzee ongeveer 100 m geste
gen. En dat proces gaat onverbidde
lijk door en is niet te stoppen; het
wordt de laatste tijd nog versterkt
door het broeikaseffect.
De verdediging van Zeeland tegen de
zeespiegelrijzing is kostbaar. Het kost
miljarden om laag Nederland op zijn
plaats te houden.
Vanaf de twaalfde eeuw is de mens
bezig om de Zeeuwse kust tegen af
slag te beschermen en om de ingepol
derde en omdijkte eilanden droog te
houden. Alleen al om de kustlijn van
Zeeland te handhaven op de plaats
waar zij in 1990 lag, moet de komen
de jaren twee miljoen kubieke meter
zand worden opgespoten. En daar
komt geen einde aan.
De Zeeuwse eilanden lijken op vele
plaatsen op grimmige forten, waarvan
de steile vestingmuren, opgebouwd
uit rijshout, natuursteen, beton en
asfalt, zich grotendeels onder water
bevinden, terwijl alleen de borstwe
ring, de stenen dijk, voor ons zicht
baar uit het water oprijst. De zee
blijft stijgen met zo'n 20 tot 40 cen
timeter per eeuw. Er wordt al weer
\oorzichtig nagedacht over het op
nieuw verhogen en versterken van de
Zeeuwse dijken. Het meest actueel is
die discussie bij de Westerschelde.
Daar stijgt de zee spiegel, door op
stuwing in de nauwe hals van de
zeearm, met ongeveer 50 centimeter
per eeuw. Discussies over de bouw
van een stormvloedkering in de
Westerschelde worden weer actueel.
Er komt een dag, ergens in de 21ste
eeuw, dat de discussie verplaatst: niet
meer krampachtig het land verdedi
gen tegen de zee, maar meekoppelen
met de zee, toegeven aan de onver
mijdelijke ontwikkelingen.
Toekomst voor natuurbeheer
Natuurbeheer in Zeeland is dus vaak
knutselen aan het landschap in een
langzaam in zee wegzinkend gewest.
En dat terwijl Zeeland de potentie
heeft om tot in lengte van jaren het
groen-blauwe hart van de benelux te
blijven (als het groene hart van Hol
land allang is opgeofferd). Wat zijn
kenmerken van dat Groen-Blauwe
Hart?
De estuariene verscheidenheid: de
dynamiek van het getij, stroming, be
wegend water, verstuivend zand, de
menging van zout en zoet, de dyna
miek van de estuariene voedselvoor
raden voor miljoenen vissen, vogels
en andere dieren.
De natuurlijkheid: schorren, slikken,
platen en zout en brak open water
vormen de meest natuurlijke land
schappen in Nederland. Ruimte, rust
en stilte, drie eigenschappen van het
landschap die sterk worden onder
gewaardeerd. Zeeland heeft ze alle
drie nog volop. Ruimte, rust en stilte
lijken hier zo vanzelfsprekend, totdat
men zich realiseert dat elders in
Nederland deze onschatbare zaken
schaars zijn geworden, of zoals in de
Randstad, vrijwel geheel zijn verdwe
nen. Wil het groen-blauwe hart
blijven kloppen in een langzaam weg
zinkend Zuidwest-Nederland, dan
moet er ruimte worden gemaakt voor
het estuarium. Na duizend jaren van
landaanwinning, betekent dit een
trendbreuk in de tijd. Het is betreu
renswaardig dat de discussie over het
"ontpolderen" gelopen is zoals hij
gelopen is. Compensatie van estua
riene natuurwaarden die verloren
gaan door baggerwerkzaamheden in
de Westerschelde zou vanzelfsprekend
moeten zijn in een gewest waar estua
riene waarden op de internationale
schaal zo hoog scoren. Maar er zijn
psychologische blunders gemaakt, er
is geen draagvlak voor ontpolderen:
je geeft toch geen moeizaam bevoch
ten land terug aan de zee: Er zal eerst
een mentaliteitsverandering in het
Zeeuwse denken moeten plaatsvinden,
alvorens "ruimte voor het estuarium"
zal worden gedragen door de bevol
king. Dat kost tijd, misschien wel vele
jaren. Maar er komt een dag dat het
heel gewoon gevonden wordt.
De Stichting Het Zeeuwse Landschap
liet zijn stem niet horen in de verhitte
discussies over het ontpolderen in het
voorjaar van 1996.
Het Zeeuwse Landschap zweeg. Dat
lijkt op korte termijn een verstandige
keus, maar op de langere termijn - en
daar gaat het hier over- zal er door
het Zeeuwse Landschap, als belang
rijke beherende partij, een visie
ontwikkeld moeten worden op rivier
verbreding en estuariene natuuront
wikkeling.
Het devies daarbij is: schep ruimte
voor de estuaria, geef het Zeeuwse
landschap zijn dvnamiek terug.
16
