Op zoek naar... zweefvliegen door Chiel Jacobusse In Nederland vliegen enkele duizenden soorten vliegen rond. Variërend van de gewone huisvlieg, die zich te goed doet aan de broodkruimels die achterblijven op de ontbijttafel, tot de kwaadaardige horzels, die hun eitjes leggen in grote zoogdieren, waarna de larven de dieren ondraaglijke pijn kunnen bezorgen. Erg veel vliegen zijn ook onschuldige vegetariërs, die niemand overlast bezorgen. Tot die laatste categorie behoren de meeste zweefvliegen. Zweefvliegen zijn na enige oefening vrij snel als zweefvlieg te herkennen. Kenmerkend is de manier waarop ze doodstil in de lucht hangen en daar weer met een schok een eindje verder te vliegen. Ook de beruchte en agres sieve dazen vliegen wel op die ma nier, maar een zweefvlieg zit vrijwel altijd op of rond bloemen, terwijl dazen vanaf een beschaduwde plek mensen en dieren aanvallen voor een "bloedprik". Qua uiterlijk kunnen zweefvliegen sterke gelijkenis vertonen met bijen en wespen. Voor de weerloze zweef vliegen is dat een manier om natuur lijke vijanden op het verkeerde been te zetten. De meeste vogels en andere insekteneters bedenken zich wel twee keer voordat ze de vervaarlijk uitzien de horzelzweefvlieg te pakken nemen. Het komt in de natuur vaak voor dat ongevaarlijke dieren zich vermommen als giftige of agressieve verwanten. Dat verschijnsel wordt mymicry ge noemd. Het voordeel voor de betref fende dieren is duidelijk: alleen al door er gevaarlijk uit te zien hou je een menigte vijanden van het lijf. Fopwespen Zweefvliegen kunnen niet alleen op bijen lijken; er zijn ook soorten die op hommels lijken. Het verschil zit onder meer in de lengte van de sprie ten op de kop, die bij een zweefvlieg altijd stukken korter zijn dan bij een angeldrager. Maar de vermomming gaat soms zover dat de zweefv lieg het voorste paar poten langs de kop naar boven houdt en daardoor zelfs de sprieten van een wesp nabootst. Dergelijke "fopwespen" komen in het Zeeuwse nauwelijks voor, maar blinde bijen zijn in het eerste beste tuintje op de goudsbloemen, de gulden roedes en de vlinderstruiken volop te vinden. Onder de zweefvliegen is het geslacht van de "blinde bijen" met een flink aantal vertegenwoordigd. Zoals de naam zegt lijken die soorten sprekend op een bij, maar ze steken niet en hebben ook geen angel. In het veld onderscheiden ze zich door hun manier van voedsel zoeken. Een bij vliegt altijd rusteloos zoekend rond, terwijl de zweefvliegen een groot deel van de tijd stil in de lucht hangen. Bekeken onder een loupe of door een stereo-microscoop is er een kenmerk wat de zweefvliegen onderscheidt van alle andere insekten. Dat is de zoge naamde "valse ader", een doorzich tige lijn over de vleugels. Koeienvlaaien De larven van zweefvliegen groeien zeer verschillend op. Een enkele soort nestelt zich in nesten van hommels en houdt daar flink huis onder de larven. Veel soorten leven van bladeren en een bekende soort als de snuitvlieg houdt zich in zijn jeugd op in koeie- vlaaien. Het aantal zweefvliegen dat in Neder land kan worden aangetroffen ligt rond de driehonderd, dus ongeveer gelijk aan het aantal vogelsoorten. Een tocht door een bloemenrijk natuurgebied levert in de zomer al gauw enkele tientallen soorten op. En als je eenmaal hebt kennisgemaakt met deze fascinerende insekten, valt er steeds meer te ontdekken. Het aardige is daarbij vooral dat er uit Zeeland nog erg weinig gegevens bekend zijn, zodat veel ontdekkingen ook nut hebben voor onze kennis over verspreiding en gewoonten. Donateursexcursie Voor een eerste kennismaking met zweefvliegen organiseren we een speciale donateursexcursie in de Kievittepolder. Die houden we op zaterdag 6 september, in de Kievitte polder bij Cadzand. Vertrek vanaf de parkeerplaats bij bezoekerscentrum 't Zwin. U komt toch ook? Bessenzweefplieg en pendelzweejvliejj. 4

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Landschap | 1997 | | pagina 4