m OPMARS VAN DE NOORDSE WOELMUIS DOOR PIET VAN DER REEST De Noordse woelmuis heeft zich definitief gevestigd in het Krammer-Volkerak. In 1997 werd hij waar genomen op eilanden aan de noordoever. Dit jaar is hij ook aan de zuidoever gevangen, op de Slikken van de Heen en op het Noordeiland. Deze opmars is opmerkelijk aangezien de soort uit andere delen van Nederland verdwijnt en inmiddels ook internationaal de noodklok wordt geluid. Dit artikel gaat in op de betekenis van het Krammer-Volkerak voor deze bedreigde woelmuis nu en in de toekomst. Noordse woelmuis in vegetatie. Situatie in Nederland Nederland herbergt een ondersoort van de Noordse woelmuis die nergens anders voorkomt. Deze ondersoort is voor het eerst ontdekt in het midden van de vorige eeuw en beschreven als Microtus oeconomus arenicola. Algemeen wordt aangenomen dat het hier gaat om een relict uit de laatste ijstijd. Het hoofdareaal van de Noordse woelmuis ligt in Scandinavië en Noord-Rusland. Uit het midden van de 20' eeuw zijn talrijke meldingen bekend uit vrijwel geheel laag-Neder- land. De soort was toen wijdverbreid over de provincies Friesland, Noord- Holland inclusief Texel, Zuid-Holland en Zeeland. Uit Noord-Holland zijn zelfs meldingen bekend van Noordse woelmuis-plagen. Sindsdien is het areaal sterk ingekrompen. De soort is vrijwel verdwenen uit Zuid-Holland en Friesland. Het verdwijnen van de Noordse woelmuis wordt in ver band gebracht met de drooglegging van veel moerassen en de opkomst van zijn concurrenten: de veldmuis en de aardmuis. Tegenwoordig komt hij alleen nog talrijk voor in enkele grote moeras gebieden in Noord-Holland en in het Deltagebied. Situatie in de delta tot dusver Het Deltagebied is voorzover bekend altijd een belangrijk leefgebied van de Noordse woelmuis geweest. Op Noord-Beveland, Schouwen-Duiveland, Goeree-Overflakkee en Voorne-Putte tot en met de Biesbosch was de soort rond het midden van deze eeuw nog wijdverbreid. De diertjes werden aangetroffen in moerassen, akkers, graslanden, bermen, inlagen en duinvalleien. Vanaf het begin van de jaren zestig verdween hij echter uit vrijwel alle poldergebieden en handhaafde hij zich alleen nog in moerassen en aan de randen van de deltawateren. Vooral op Noord- Beveland was de achteruitgang dramatisch. Onderzoekers van het Rijksinstituut voor Natuurbeheer hebben de aftocht van de Noordse woelmuis hier in detail beschreven. Daarbij werd een relatie gelegd met de Deltawerken. Nadat het eiland door middel van dammen verbonden was met Zuid-Beveland en Walcheren werden de polders binnen enkele jaren tijd gekoloniseerd door de veldmuis. De Noordse woelmuis verdween uit het polderland en overleefde alleen nog in een enkele inlaag langs de Oosterschelde, te weten de Vlietepolder, en in enkele oever landen langs het Veerse Meer. Begin jaren tachtig troffen onderzoe kers van hetzelfde instituut voor het eerst Noordse woelmuizen aan op enkele eilanden in de Grevelingen. Deze eilanden waren bij de afsluiting in 1977 definitief drooggevallen. Sindsdien zijn meldingen bekend van diverse eilanden in Grevelingen en Veerse Meer. Het lijkt alsof het ver lies aan leefgebied in de polders op deze eilanden weer wordt gecompen seerd. Tot op heden heeft de Noord se woelmuis zich in beide zeearmen goed weten te handhaven. Leefgebied van de noorse woelmuis in het Krammer-Volkerak. Ontwikkelingen in het Krammer-Volkerak Het Krammer-Volkerak vormde tot voor kort de zuidgrens van het areaal van de Noordse woelmuis in dit deel van het deltagebied. Voor de afsluiting van deze voormalige zee arm in 1987 werd de soort waar genomen in de polders van Flakkee en op de schorren aan de noord oever van deze zeearm. Kort na de afsluiting kwam hij voor op de drooggevallen schorren van de Krammerse slikken. In 1997 werden voor het eerst ook enkele eilanden geïnventariseerd en met succes. Verrassend was een vangst op een van eilanden nabij de Plaat van de Vliet, aan de zuidoever van het meer. Bij nieuwe inventarisaties in 1998 werd hij ook op drie andere eilanden van de Slikken van de Heen West aangetroffen. Zelfs het Noord eiland, midden in het Krammer-Vol-

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Landschap | 1998 | | pagina 4