Een gebied als hei Zeeland het draagvlak voor aard-
Verdrnnken Land kundige waarden wil vergroten,
van Saeftinghe Onbekend maakt immers onbemind
heefi grote aaid- en dat staat veiligstelling in de weg.
kundige waarde. In navolging van het blad 'Aarde en
Het gebied tooni Mens' daarom ook in ons tijdschrift
een landschaps- aandacht voor aardkundige waarden,
beeld zoals ooit Op zich is het niet voor het eerst dat
een groei deel van er door de Stichting en in dit blad
\ederland er uii aandacht gegeven wordt aan aard-
zag. kundige waarden. Onder het thema
'Onder je voeten' werd immers in de
week van het landschap in 1997
aandacht gegeven aan aardkundige
en archeologische onderdelen van het
landschap. Gerard Gonggrijp, autho-
riteit op het gebied van aardkundige
waarden in Nederland, schreef in
1997 in het septembernummer van
ons blad het openingsartikel 'Over
tertiaire stranden en verdronken
landen, ons aardkundig erfgoed'.
In dat artikel werd kort aangegeven
welke aardkundige waarden er in
Zeeland te vinden zijn, werden
bedreigingen voor resterende aard
kundige waarden in Zeeland ge
noemd, maar werd ook aangegeven
waar mogelijkheden en initiatieven
voor bescherming van aardkundige
waarden liggen. De nu opgezette
artikelenserie over aardkundige
waarden wil op die aspecten dieper
ingaan.
De volgende aandachtsvelden komen
in ieder geval ter sprake:
Welke aardkundige waarden heeft
Zeeland zoal?
Hierbij wordt ook ingegaan op
diverse inventarisaties die er de
afgelopen jaren zijn geweest;
Welk beleid wordt er in Nederland,
maar meer in het bijzonder door de
Provincie Zeeland gevoerd ter be
scherming van aardkundige waarden?
Zijn er al gemeenten actief op dit
terrein?
Waar liggen kansen en mogelijk
heden voor provinciaal en gemeen
telijk beleid?
Wat zou de rol van onze Stichting
kunnen zijn bij de veiligstelling van
Zeeuwse aardkundige waarden?
Bij ieder artikel wordt ook een
bepaald voorbeeld van aardkundige
waarden in Zeeland uitgewerkt.
Het vervolg van dit artikel gaat over
de betekenis van de term aardkun
dige waarden en waarom die aan
dacht verdienen.
Aardkundige waarden
Wat zijn aardkundige waarden
eigenlijk? Je zou ze het abiotisch deel
van het landschap kunnen noemen,
de door de natuur gevormde onder
delen van het landschap die iets
vertellen over de natuurlijke
ontstaanswijze van een gebied.
Voor Zeeland moet je dan denken
aan allerlei duinvormen in onze
kuststreek, aan oude kreekruggen
en kreekbeddingen in het oudland,
aan tertiare stranden en dekzand-
ruggen in Zeeuws Vlaanderen,
enzovoort. Het gaat
hierbij niet alleen om
landschapsonderdelen
of -patronen, maar
ook over nog aanwe
zige processen zoals
duinvorming, erosie en
sedimentatie (wat die
nog aanwezige proces
sen betreft: daarom is
Saeftinghe zo bijzon
der).
Aardkundige waarden
zijn het resultaaat van
geologische,
geomorfologische en
bodemkundige
processen in het
verleden en in het
heden. Ze vertellen iets over de wijze
waarop en de omstandigheden
waaronder het Zeeuwse landschap is
gevormd.
Veel aandacht heeft de bescherming
van aardkundige waarden in
Nederland en in Zeeland nog niet
gehad. Hooguit in samenhang met
ecologische of cultuurhistorische
waarden kwamen de aardkundige
wat meer in beeld. Deze geringe
interesse voor bescherming van
aardkundige waarden op zich hangt
wellicht samen met het feit dat in
Nederland spectaculaire landschaps-
vormen ontbreken. Wel zijn er in
Nederland al sinds het begin van
deze eeuw een aantal geologische
natuurmonumenten opgericht
(Kootwijkerzand 1908, Oude
Mirdummerklif in 1927 bijvoorbeeld),
maar dat waren incidenten.
Onbekend maakt onbemind, dus in
de loop van vooral deze eeuw zijn
we heel wat van ons aardkundig
erfgoed kwijtgeraakt door ruilver
kavelingen, ontgrondingen, steden
bouw, aanleg infrastructuur en noem
maar op.
Sinds eind jaren '60 lijkt er veran
dering te komen. Ten behoeve van
de Rijksoverheid werd in '69 de
Werkgroep Gea opgericht, die de
taak had een inventarisatie te ma
ken van aardkundig waardevolle
gebieden in Nederland, hierover te
rapporteren aan de overheid en ook
te adviseren over het behoud van
