aardkundig waardevolle gebieden.
Voor Zeeland kwam de inventarisatie
in 1981 gereed.
Onder verantwoording van het
ministerie van CRM is in 1972 de
'Bolwerkgroep' van start gegaan met
het inventariseren van aardkundig
waardevolle gebieden in Nederland.
In 1979 waren de eerste inventa
risaties gereed, die later weer per
provincie door de Bolwerkgroep zijn
geactualiseerd. Dit jaar (1999) kwam
de geactualiseerde versie van de
inventarisatie voor Zeeland gereed.
Over de diverse inventarisaties van
aardkundige waarden wordt in een
volgend artikel meer gezegd.
In 1990 komt vanuit de rijksoverheid
het Natuurbeleidsplan. Daarin wor
den aardkundige waarden apart
genoemd als landschappelijke waar
den die bescherming verdienen.
Provincies en gemeenten dienen dit
in initatief op te pakken, aldus het
Natuurbeleidsplan. In volgende arti
kelen wordt aandacht gegeven aan
de manier waarop dit in Zeeland is
gebeurd.
Inmiddels is er een landelijk Platform
van Aardkundige Waarden opgericht
en maakt de European Association
for the Conservation for the
Geological heritage (ProGEO) zich op
Europees niveau sterk voor het
behoud van aardkundige waarden.
Aardkundige waarden staan inmid
dels duidelijk op de agenda. Maar
waarom eigenlijk, waarom moet er
zoveel aandacht gegeven worden aan
aardkundige waarden?
Weg is weg
Weg is weg. Dat geldt zeker voor
aardkundige waarden, in tegen
stelling tot bijvoorbeeld ecologische.
Een oude kreekbedding met oever
walletjes die eenmaal is vergraven of
gedempt, kan je nooit meer opnieuw
aanleggen. Herstel is onmogelijk. En
het kwijtraken van
allerlei aardkundig
waardevolle
elementen is
ernstig, want zij
vormen ons
aardkundig
erfgoed. In de al
eerder genoemde
Yerseke Moer is
tot op de dag van
vandaag te zien
hoe het landschap van oudlandpol-
ders is gevormd: je ziet er oude
kreekloopjes die iets vertellen over
de loop van vroegere kreken door
het toenmalige schor, je vindt er
denneappels van minstens 1700 jaar
oud die iets vertellen over de totaal
andere natuurlijke omstandigheden
van toen. Dat aardkundig erfgoed
verdient het om bewaard te blijven,
juist ook omdat er al zoveel
verdwenen is.
Daarnaast bepalen aardkundige
waarden in sterke mate de belevings
waarde van het landschap. Juist in
een vrij vlak land als Nederland en
juist in een zeer vlak gebied als
Zeeland zijn reliëfvormen beeld- en
sfeerbepalend.
Op de foto ziet een prachtig voorbeeld van een zeer waardevol aard
kundig element. Door de Yerseke Moer, een oudlandpolder uit de 12e
eeuw, slingeren nog altijd diverse niet helemaal verlande kreekjes. Het
kreekje op deze foto heeft zeer wellicht de vorige milleniumwisseling
ook nog meegemaakt. Het laat prachtig dat ten tijde van de inpol
dering de Moer nog altijd een schorrengebied was, waar de zee van
tijd tot tijd binnenkwam.
Het kreekje op deze foto zou je een aardkundig monument kunnen
noemen. Niet alleen vanwege de ouderdom, maar ook vanwege de
gaafheid van het kreekje. De kreekbedding ligt er nog compleet met
bijbehorende oeverwalletjes. Aan de
oeverwalletjes kun je nog prachtig zien
dat in de binnenbocht van de kreek de
stroomsnelheid lager was, waardoor de
sedimentatie sterker was dan in de
buitenbocht. Het oeverwalletje in de
binnenbocht is daarom ook duidelijk
hoger. Boringen hebben aangetoond dat
het kreekje en de oeverwalletjes onver
graven zijn, met andere woorden, ze zijn
niet in vorige eeuwen vervormd door
ingrijpen van de mens. Dat is te danken
aan het karakter dat de Moer eeuwenlang
heeft gehad: een zeer nat en laagwaardig
weidegebied.
Wat verder weg van het kreekje liggen de
zilte klei op veengebieden, waar door
heen het zeewater zich vroeger een weg
baande.
Wanneer dit aardkundig monument zou
verdwijnen door een ruilverkaveling (zoals
vaak het geval is geweest), wordt de
belevingswaarde van dit stukje Zeeland
ernstig aangetast. Gelukkig bevindt dit
kreekje zich in ons eigen terrein en is
dus in beheer bij onze eigen Stichting.
