IK HOU VAN MIJN
ZEEUWSE LANDSCHAP
COL
DOOR A A D DE KLERK
Soms, heel soms kun je maar beter
niet weten. Door de wereld gaan in
argeloze onwetendheid. Geen herin
nering hebben aan het vooroorlogse
Walcheren, aan 'dat land van onver
getelijke, ontroerende schoonheid'. Die
gedachte komt af en toe bij me op als
ik één van mijn favoriete rondjes
maak. Als ik de Middelburgse Breeweg
neem richting Koudekerke, halverwege
afsla naar Hoogelande en zicht heb op
twee vliedbergen, tweemaal een water
gang passeer en huiswaarts keer via
de Seisweg. Hartje Walcheren, deel
van wat eens, vóór de oorlog, vóór het
water en vóór de herverkaveling,
volgens Ed. Hoornik 'het schoonste
Nederlandse eiland' was. Met rijk
beplante, kronkelende wegen, met oud
geboomte rond buitenplaatsen zoals
Ter Hooge en de boerenerven, met de
veel bezongen meidoornhagen, en met
de romantische ruïne van Hoogelande.
Dat is voorgoed voorbij en soms, heel
soms stemt me dat triest.
Vaak echter prijs ik me gelukkig dat ik
nieuwsgierig ben en wél wat aan de
weet mag komen van vroeger, van
onze voorouders. Dat ik mag beseffen
dat ons Zeeuwse landschap vóór alles
het werk hunner handen is. Uit wat
simpele sporen in de slik gemaakt en
vervolgens vérmaakt tot een cultuur
landschap. Dat je kunt leren dat land
schap met aandacht te lezen en ver
volgens te waarderen als een oud
boek, ondanks de bladzijden die voor
al de herverkaveling ruw daaruit heeft
gescheurd.
Je kunt ontdekken dat ook de vandaag
zo natuurlijk ogende en beheerde
watergangen puur mensenwerk zijn,
gegraven voor de altijd problematische
afwatering van het eiland. Een eiland
dat tot de komst van het eerste ge
maal in 1929 vrijwel jaarlijks zuchtte
onder de last van het hoge binnen
water. Voor een deel eigen schuld van
onze voorouders. Begerig op zoek naar
turf, wroetten zij namelijk niet alleen
het veen uit de poelgebieden omhoog;
onder meer rondom Hoogelande groe
ven ze ook nog eens de bovenste
kleilaag weg om daar baksteen uit te
vormen. De lage en hollebollige
weilanden vertellen dat verhaal, zoals
ook archiefstukken dat doen. Hooge
lande zelf intrigeert omdat het al sinds
de stichting in 1189 - uniek in Zeeland
- niet op een hogere kreekrug ligt,
maar in een van de laagste poelge
bieden van het eiland. Het deelt de
historie van inkrimping sinds de Tach
tigjarige Oorlog met tal van andere
voormalige kerkdorpen in onze pro
vincie, maar wat elders geheel of
grotendeels verdween, is hier gebleven
of teruggebracht: kapel, kerkhof en
kerkring. Het maakt dat de geschie
denis je hier dicht op de hielen zit.
Wie zich verdiept in het verleden
ontdekt dat het rigoureus kappen
van de wegbeplanting ook vroeger
gebeurde en ook toen al protesten
uitlokte. En dan de vliedbergen. Ik
was nog maar negentien en student,
toen ik een congres organiseerde
waar het eeuwenoude geheim van de
Zeeuwse bergjes of werven werd
ontrafeld. Rorikshil heet één van de
twee genoemde bergen en dat sug
gereert Noormanneninvloed. 'Root
Rockx hil' heet diezelfde berg in de
overlopers, de oude polderregisters,
en dat klinkt heel wat inheemser.
Soms kun je maar beter niét weten.
Meestal toch wil je weten, beter
weten. Maar altijd prijs ik mij gelukkig
dat dit alles als het ware in mijn, in
ons aller achtertuin ligt. Laten we er
des te behoedzamer mee omgaan.
Want 'wat je liefhebt moet je voort
durend koesteren, terwijl een ander
het in één klap kan vernietigen', aldus
Koos van Zomeren. En laten we vooral
de verhalen over de geschiedenis van
ons landschap blijven vertellen. De
'verhalen, eindeloos' waarmee J.C. van
Schagen is opgegroeid. Verhalen aan
elkaar, aan onze bezoekers, aan onze
leerlingen, aan onze plannenmakers.
Want het gevaar bestaat dat 'wie niet
weet, die wél deert'!
Drs. A.P. de Klerk is consulent
regionale geschiedbeoefening en
tevens lid van de NWA en de
Stichtingsraad van Het Zeeuwse
Landschap
Redactieadres
Stichting "Het Zeeuwse Landschap"
Landgoed Landlust
Postbus 25, 4450 AA Heinkenszand
Telefoon 0113-569110
Telefax 0113-569111
Postrekening 245740
Bank: ABN-AMRO Middelburg
Bank: Rek.nr. 51.03.36.167
Giro van de bank: 46882
Redactie
van den Boom - G.J.C. Buth - M.A. Hemminga -
M. Jacobusse - M. van der Jagt - J. Karkdijk -
A. van der Wees
Eindredactie
J. Karkdijk
Coxstraat 3, 4421 DC Kapelle
E-mail: jkarkdijk@zeelandnet.nl
Kopij
Bijdragen voor dit blad in de vorm van artikelen,
ingezonden stukken, foto's enz. kunnen worden
gezonden aan de redactie. Inleveren voor het einde
van elk kwartaal. Plaatsing van artikelen betekent
niet dat deze het inzicht van de redactie weergeven.
Vormgeving en productie
Boom Kollektief, Goes
HET ZEEUWSE
LANDSCHAP
„Zeeuws Landschap" is een uitgave van de Stichting
„Het Zeeuwse Landschap".
Het blad verschijnt vier maal per jaar en wordt
toegezonden aan begunstigers van de Stichting.
De uitgaven van de Stichting geven voorlichting over
het behoud van en de zorg voor landschappelijk,
natuurwetenschappelijk en cultuurhistorisch belangrijke
terreinen in het algemeen en in Zeeland in het bij
zonder. Overname van artikelen en illustraties alleen
met toestemming van de redactie met bronvermelding.
