Legenda
Diepte in m t o.v NAP
—3
Boven N A P <4 m
•4 tot +3 m
Pï
♦3 tot *2 m
1 tot N A P
N A P tot-1 m
-1 tot -2.5 m
-2.5 tot -5 m
-5 tot -7.5 m
-7 5 tot-10 m
-10 tot-15 m
m
-15 tot-20 m
-20 tot -25 m
-25 tot-35 m
m
-35 tot -45 m
m
Dieper dan -45 m
Geul- en plaatontwikkelingen in het
westelijk deel van de Westerschelde,
bij de Schaar van Spijkerplaat, (bron:
RWS, Rijksinstituut voor Kust en Zee)
Door inpoldering
van schorren en
slikken is in de
afgelopen vier
honderd jaar de
oppervlakte van
de Westerschelde
met de helft gedaald. De ruimte voor
natuurlijke dynamiek, bijvoorbeeld
resulterend in de vorming van jong
schorgebied, is daarmee letterlijk
sterk afgenomen. Met het verlies aan
schorren en slikken langs de randen
van de Westerschelde heeft het
gebied meer het karakter van een
kanaal gekregen. Dit is nog eens ver
sterkt door de grootschalige bagger-
werkzaamheden in onze tijd, bedoeld
om de haven van Antwerpen toegan
kelijk te houden en toegankelijk te
maken voor steeds grotere schepen.
Met het op diepte houden van de
vaargeul wordt de vorm ervan kunst
matig vastgehouden, en wordt de
natuurlijke dynamiek ervan geblok
keerd. Onderzoek van Rijkswaterstaat
heeft uitgewezen dat in de afgelopen
tientallen jaren de voor het dynami
sche karakter van het estuarium zo
belangrijke kortsluitgeulen een stuk
minder talrijk zijn geworden. Voor een
deel zijn ze dichtgelopen met sedi
ment. Het patroon van de versneden
plaatcomplexen is daardoor meer een
patroon van grotere platen met steile
re randen geworden. Veel van de rela
tief flauwe plaat-geulovergangen zijn
verdwenen. In het oostelijk deel van
de Westerschelde is dit veranderde
patroon direct gerelateerd aan de ver
dieping van de vaargeul, in het overi
ge deel spelen natuurlijke oorzaken
een rol.
Goed nieuws
Is het dan alleen maar kommer en
kwel als het om deWesterschelde
gaat? Nee, absoluut niet! Ondanks
alles is er nog steeds veel van de
karakteristieke estuariene dynamiek
waar te nemen, zoals de illustraties bij
dit artikel laten zien. De Westerschel
de is nog steeds een uiterst waarde
vol natuurgebied, zondermeer op één
lijn te plaatsen met de Waddenzee en
de Oosterschelde. En het goede
nieuws is dat het juist ook een gebied
is waar, bovenop de huidige natuur
waarden, nog veel nieuwe natuurwinst
te boeken valt. We hoeven daarbij
alleen maarte denken aan de positie
ve gevolgen die verwacht mogen wor
den van de verbetering van de water
kwaliteit in de komende decennia.
Met zo'n internationaal waardevol
gebied moeten we wét voorzichtig
omgaan. Stichting Het Zeeuwse Land
schap is daarom tegen verdere verdie
ping van de Westerschelde, omdat
daarmee de natuurlijke dynamiek van
het gebied een grote stap verder
wordt teruggedrongen. Bovendien
lopen we daarmee het risico dat de
natuur van het laatste grote estuarium
van Nederland op termijn onherstelba
re schade zal oplopen.
Dr. M.A. Hemminga is directeur van
Het Zeeuwse Landschap
1972
jong schor met geulontwikkeling, Platen van Valkenisse.
(archief Zeeuws Landschap)
